اثربخشی برنامه توانمندسازی روان شناختی بر خودکارآمدی و بهزیستی روان شناختی

فتاحی, عاطفه; زارع بهرام آبادی, مهدی; فرقدانی, آزاده

doi:10.22034/aftj.2023.337710.1530

اثربخشی برنامه توانمندسازی روان شناختی بر خودکارآمدی و بهزیستی روان شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری گروه روانشناسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران

² دانشیار، گروه مشاوره، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

³ استادیار گروه روانشناسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران

10.22034/aftj.2023.337710.1530

چکیده

هدف: پژوهش حاضر، با هدف تعیین اثربخشی برنامه توانمندسازی روان شناختی بر خودکارآمدی و بهزیستی روان شناختی زنان دارای سابقه جراحی اسلیو انجام شده است. روش پژوهش: مطالعه حاضر از نوع نیمه آزمایشی که در آن از طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل با سنجش در خط پایه پس از مداخله و پیگیری 3 ماهه انجام گرفت. تعداد 50 نفر از زنان دارای سابقه جراحی اسلیو مراجعه کننده بیمارستان پارسیان شهر تهران در بازه زمانی شهریور 1399 تا اردیبهشت1400 با در نظر گرفتن معیارهای ورودی، 40 نفر از کسانی که تمایل به شرکت در تحقیق را داشتند (با اخذ رضایت کتبی) انتخاب و از طریق جایگزینی تصادفی به شیوه زیر صورت پذیرفت و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (20 نفر) و گروه کنترل (20 نفر) گماشته شدند. کلیه شرکت کنندگان پرسشنامه خودکارآمدی سبک زندگی و پرسشنامه پرسشنامه بهزیستی روان‌شناختی را در سه مرحله تکمیل و اندازه‌گیری قرار گرفت. جلسات توانمندسازی روان شناختی (لیم و همکاران، 2022) به صورت گروهی انجام گرفت. فرضیه‌های مربوط به اثربخشی مداخله‌های پژوهش با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی تحلیل شدند. یافته‌ها: نتایج آزمون تعقیبی بنفرونی نشان داد که در گروه آزمایش بین نمرات مراحل پیش آزمون و پس آزمون در متغیرهای خودکارآمدی سبک زندگی و بهزیستی روانشناختی اختلاف معناداری وجود دارد (01/0>p) اما بین بین مراحل پس آزمون و پیگیری تفاوت معناداری یافت نشد (05/0>p). همچنین در گروه کنترل تفاوت معناداری در طی مراحل آزمون یافت نشد (05/0>p). نتبجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که درمان مذکور می‌تواند در افزایش خودکارآمدی و بهزیستی روان شناختی بیماران دارای سابقه جراحی اسلیو به عنوان مداخله روانشناسی استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of the psychological empowerment program on self-efficacy and psychological well-being

نویسندگان [English]

atefe fatahi ¹
Mehdi Zare ²
Azadeh Farghadani ³

¹ Ph. D student of Psychology Department, Saveh Branch, Islamic Azad University, Saveh, Iran

² Associate Professor, Counseling Department, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

³ Assistant Professor, Department of Psychology, Saveh Branch, Islamic Azad University, Saveh, Iran

چکیده [English]

Aim: The present study aimed to determine the effectiveness of a psychological empowerment program on self-efficacy and psychological well-being of women with a history of Sleeve surgery. Methods: This quasi-experimental study used a pretest-posttest design with a control group and a 3-month follow-up period. Fifty women with a history of Sleeve surgery who referred to Parsian Hospital in Tehran from September 2020 to April 2021 were selected based on the inclusion criteria. Forty of them who were willing to participate in the study (with written consent) were randomly assigned to the experimental group (n=20) and the control group (n=20). All participants completed the Lifestyle Self-Efficacy Questionnaire and the Psychological Well-being Questionnaire at three stages. The psychological empowerment sessions were conducted in groups. The hypotheses regarding the effectiveness of the interventions were analyzed using repeated measures analysis of variance and Bonferroni post-hoc test. Results: The Bonferroni post-hoc test showed a significant difference between the pretest and posttest scores in the experimental group in terms of self-efficacy and psychological well-being (p<0.01), but no significant difference was found between the posttest and follow-up stages (p>0.05). No significant difference was found in the control group during the test stages (p>0.05). Conclusion: The results of this study suggest that the psychological empowerment program can be used as a psychological intervention to increase self-efficacy and psychological well-being in patients with a history of Sleeve surgery.

کلیدواژه‌ها [English]

Psychological empowerment
Psychological well-being
sleeve surgery
Self-efficacy

مراجع

احمدی، بتول.، ازمل، محمد.، جانانی، لیلا.، بیات ریزی، مهتاب.، و نوغانی، فاطمه. (1395). شاخص‌های تن سنجی و سبک زندگی سالم در زنان شاغل: طرح زنان سالم. پیاورد سلامت. ۱۱ (۲) :۱۸۹-۲۰۰.

افتخاری، محمد حسن.، احمدی، افسانه.، خضری، هنگامه.، و حسن زاده، جعفر. (1397). بررسی شیوع نگرش‌های مربوط به کنترل وزن و اختلالات خوردن و ارتباط آن با شاخص‌های تن‌سنجی در دختران نوجوان دانش‌آموز. مجله علمی پژوهشی یافته. ۱۶ (۳) :۷۸-۸۴.

آگاه هریس، مژگان.، علی‌پور، احمد.، جان بزرگی، مسعود.، موسوی، الهام.، نوحی، شهناز. (1395). مقایسه تأثیر گروه درمانگری مبتنی بر اصلاح سبک زندگی و گروه درمانگری شناختی در مدیریت وزن و ارتقای بهزیستی روانشناختی زنان دارای اضافه‌وزن. مجله روان‌شناسی سلامت دانشگاه پیام نور. 1(1)، 68-80..

بهادری منفرد، ایاد.، حاتمی، حسین.، عیسی بیگلو، هاله. (1398). بررسی شیوع چاقی و اضافه‌وزن و برخی عوامل مرتبط با آن در زنان سنین باروری شهر رشت در سال 1394. فصلنامه دانشکده بهداشت دانشگاه شهید بهشتی. 4(1) 38-46.

پاکیزه، علی.، بهزادفر، مریم. (1397). نقش سیستم پاداش مغز در اضافه‌وزن و چاقی: بررسی نقش واسطه‌گری غذا خوردن هیجانی در رابطه‌ی بین حساسیت به پاداش و اضافه‌وزن. فصلنامه علمی- پژوهشی روان‌شناسی سلامت، 7(25)، 7-20.

خزایی، سلمان.، علامعلیئی، بهزاد.، نورعلیئی، پریوش.، کشوری دلاور، محمد.، ساعتچی، محمد.، جمورپور، سمیه.، زبده، زهرا.، نورعلیئی، ریحانه.، هوشمند، الهام. (1397). بررسی شیوع چاقی در بیماران مبتلا به چاقی مقطع ابتدایی در ایران: یک مطالعه مروری ساختار یافته و فراتحلیل. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم.10(9): 78- 88..

خسروشاهی، جعفر.، و خانجانی، زینب. (1396). ارتباط راهبردهای مقابلهای و خودکارآمدی با گرایش به سومصرف مواد در دانشجویان. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 14 (3). 90-80

خسروشاهی، جعفر.، و خانجانی، زینب. (1398). ارتباط راهبردهای مقابلهای و خودکارآمدی با گرایش به سومصرف مواد در دانشجویان. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 14 (3). 90-80 خوشنویسان، زهرا و افروز، غلامعلی(1390). رابطه خودکارآمدی با افسردگی، اضطراب و استرس. مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان. 5 (20). 80-73.

خوشنویسان، زهرا و افروز، غلامعلی(1390). رابطه خودکارآمدی با افسردگی، اضطراب و استرس. مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان. 5 (20). 80-73.

شهسواری، مهستی.، فتحی آشتیانی، علی.، و رسول زاده طباطبائی، کاظم. (1396). مقایسه ویژگی‌های شخصیتی و رفتار خوردن در زنان با شاخص توده بدنی بالا و طبیعی. فصلنامه علمی پژوهشی یافته دانشگاه علوم پزشکی لرستان. 19(1)، 8-19.

نتاج بیشه، اکبری، حسن زاده، کلثوم.، دوستی، رمضان.، فخری، یارعلی.، و شیرافکن، محمدکاظم. (۱۳۹4). اثر بخشی مدل اطلاعات، انگیزش و مهارت‌های رفتاری بر میزان پیروی از رژیم‌های توصیه شده درمانی در بیماران دیابتی. نشریه پژوهشی- تحلیلی دانشکده پرستاری الیگودرز (مندیش). ۶(۱۱-۱۰): ۳۷-۲۷.

هاشمیان، فرزانه. (1397). بررسی رابطه بین خودکارآمدی و استرس کارکنان در سازمان جهاد کشاورزی استان قم. روان شناسی بالینی، دانشگاه پردیس قم.

ولی زاده، ندا.، پیروی، تهمینه.، و حقیقی، ماه منیر. (1397). بررسی ارتباط بین اضافه‌وزن و چاقی با علائم افسردگی در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر ارومیه. مجله پزشکی ارومیه. ۲۹ (۵)، ۳۱۷-۳۲۶.

یارالهی، نعمت اله.، و شعیری، محمد رضا. (1397). بررسی نقش اجتناب تجربه‌ای در پیش‌بینی سلامت عمومی در جمعیت غیر بالینی. مجله روان‌شناسی و روانپزشکی شناخت. ۵(3)، ۱-۱۱.

References

Agah Harris, M., Alipour, A., Janbozorgi, M., Musavi, E., & Nohi, S. (2016). Comparison of the effect of lifestyle modification therapy and cognitive therapy on weight management and psychological well-being in overweight women. Journal of Psychology and Health, 1(1), 68-80. (In Persian)

Ahmadi, B., Azmal, M., Janani, L., Bayat Rezai, M., & Noghani, F. (2016). Anthropometric indices and healthy lifestyle in employed women: Healthy Women Project. Piyavard Salamat, 11(2), 189-200. (In Persian)

Bahadori Monfared, I., Hatami, H., & Isa Bigloo, H. (2019). Prevalence of obesity and overweight and some related factors in women of reproductive age in Rasht city in 2015. Journal of School of Public Health and Institute of Public Health Research, 4(1), 38-46. (In Persian)

Biglan, Chopra S. M., Misra, A., Gulati, S., & Gupta, R. (2015). Overweight, obesity and related non-communicable diseases in Asian Indian girls and women. European Journal of Clinical Nutrition, 67, 688–696.

Bovet, P., Arlabosse, T., Viswanathan, B., & Myers, G. (2018). Association between obesity indices and cardiovascular risk factors in late adolescence in the Seychelles. BMC Pediatrics, 18(1), 176.

Brechan, I., & Kvalem, I. L. (2019). Relationship between body dissatisfaction and disordered eating: mediating role of self-esteem and depression. Eating Behaviors, 17, 49–58

Chen, W., Jiang, X., Huang, H., Ding, Z., & Li, C. (2018). Correction to: Jejunal pouch reconstruction after total gastrectomy is associated with better short-term absorption capacity and quality of life in early-stage gastric cancer patients. BMC Surgery, 18(1), 72.

Coutinho, T., Goel, K., de Sá, D. C., Carter, R. E., Hodge, D. O., Kragelund, C., et al. (2019). Combining body mass index with measures of central obesity in the assessment of mortality in subjects with coronary disease role of “normal weight central obesity”. Journal of the American College of Cardiology, 61(5), 553-560.

Eftekhari, M. H., Ahmadi, E., Khodaei, H., & Hasan Zadeh, J. (2018). The prevalence of attitudes related to weight control and eating disorders and its relationship with anthropometric indices in adolescent female students. Yafteh Scientific Journal, 16(3), 78-84. (In Persian)

Hales, C. M., Fryar, C. D., Carroll, M. D., Freedman, D. S., & Ogden, C. L. (2018). Trends in obesity and severe obesity prevalence in US youth and adults by sex and age, 2007-2008 to 2015-2016. JAMA, 319(16), 1723-1725.

Hashemian, F. (2018). The relationship between self-efficacy and job stress in employees of Jihad-e-Agriculture organization in Qom province. Clinical Psychology, Qom University. (In Persian)

Khazayi, S., Alamaealiei, B., Nooraliie, P., Keshvari Delavar, M., Saatchi, M., Jamorpoor, S., Zobdeh, Z., Nooraliie, R., & Houshmand, E. (2018). Prevalence of obesity in primary school children with obesity in Iran: A structured and meta-analysis review. Qom University of Medical Sciences Journal, 10(9), 78-88. (In Persian)

Khoshnevisan, Z., & Afrouz, G. (2011). The relationship between self-efficacy and depression, anxiety and stress. Journal of Kerman University of Medical Sciences, 5(20), 73-80. (In Persian)

Khosroshahi, J., & Khanjani, Z. (2017). The relationship between coping strategies and self-efficacy with tendency to substance use in students. Journal of Applied Psychology, 14(3), 80-90. (In Persian)

Khosroshahi, J., & Khanjani, Z. (2019). The relationship between coping strategies and self-efficacy with tendency to substance use in students. Journal of Applied Psychology, 14(3), 80-90. (In Persian)

Lim, U., Ernst, T., Buchthal, S. D., Latch, M., Albright, C. L., Wilkens, L. R., Kolonel, L. N., Murphy, S. P., Chang, L., Novotny, R., & Le Marchand, L. (2017). Asian women have greater abdominal and visceral adiposity than Caucasian women with similar body mass index. Nutrition & Diabetes, 7(5), e272.

Loh, Y., Watson, W. D., Verona, A., Chang, S. T., Stocker, D. J., & Labutta, R. J. (2018). Acute Wernicke's encephalopathy following bariatric surgery: clinical course and MRI correlation. Obesity Surgery, 14, 129-132.

Michels, N., Sioen, I., Ruige, J., & De Henauw, S. (2016). Children's psychosocial stress and emotional eating: A role for leptin? International Journal of Eating Disorders, 49(6), 605-608.

Nataj Bisheh, A., Hasan Zadeh, K., Dosti, R., Fakhri, Y., & Shirafkan, M. K. (2015). The effectiveness of information, motivation, and behavioral skills model on adherence to therapeutic diets in diabetic patients. Mandish Journal of Analytical and Research in Nursing, 6(11-10), 27-37. (In Persian)

Pakizeh, A., & Behzadfar, M. (2018). The role of brain reward system in overweight and obesity: Investigating the mediating role of emotional eating in the relationship between reward sensitivity and overweight. Journal of Health Psychology, 7(25), 7-20. (In Persian)

Parsakia, K., Rostami, M., & Saadati, S. M. (2023). Validity and reliability of digital self-efficacy scale in Iranian sample. Journal of Adolescent and Youth Psychological Studies, 4(4), 152-158.

Rinaldi Schinkel, E., Pettine, S. M., Adams, E., & Harris, M. (2021). Impact of varying levels of protein intake on protein status indicators after gastric bypass in patients with multiple complications requiring nutritional support. Obesity Surgery, 16, 24-30.

Shahsavari, M., Fathi Ashatiani, A., & Rasouli Zadeh Tabatabaei, K. (2017). Comparison of personality traits and eating behavior in women with high and normal body mass index. Yafteh Scientific Journal, Lorestan University of Medical Sciences, 19(1), 8-19. (In Persian)

Valizadeh, N., Peyravi, T., & Haghighi, M. (2018). Investigating the relationship between overweight and obesity with symptoms of depression in women referring to health centers in Urmia. Urmia Medical Journal. 29 (5), 317-326. (In Persian)

Yaralahi, N. E., & Shaeiri, M. R. (2018). The role of experiential avoidance in predicting general health in non-clinical population. Journal of Psychology and Cognitive Science, 5(3), 1-11. (In Persian)