اثربخشی برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر تنظیم هیجان و نشانگان وسواس جبری کودکان مبتلا به اختلال وسواس جبری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، روانشناسی صنعتی و سازمانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد، مشاوره توانبخشی، واحد خمینی شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی شهر، ایران

3 کارشناسی ارشد، روانشناسی بالینی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران

4 کارشناسی ارشد، روانشناسی بالینی، واحد انار، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران

10.22034/aftj.2023.393463.2013

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر تنظیم هیجان و نشانگان وسواس جبری کودکان مبتلا به اختلال وسواس جبری بود. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی و از لحاظ طرح پژوهش و شیوه انجام، شبه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل و دوره پیگیری سه ماهه بود. از این رو، جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کودکان 6 تا 11 ساله بود که به مراکز روان‌درمانی و مشاوره منطقه 3 تهران در سال 1401 به خاطر دارا بودن نشانگان وسواس جبری ارجاع داده شده بودند. از میان آن‌ها و به شیوه نمونه‌گیری هدفمند تعداد 40 نفر انتخاب شده و به صورت تصادفی در یک گروه آزمایش (20 نفر) و یک گروه کنترل (20 نفر) گمارده شدند. سپس، روی گروه آزمایش برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی الکساندر و همکاران (2012) اجرا شد. برای گردآوری داده‌ها، ابزار پژوهش از پرسشنامه‌های تنظریم هیجان گراس و جان (2003) و مقیاس وسواس جبری گودمن (1989) استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها در بخش توصیفی از جدول‌های توزیع فراوانی استفاده شده و در بخش استنباطی تحلیل داده‌ها از تحلیل واریانس مختلط با اندازه‌گیری‌های مکرر و آزمون تعقیبی بنفرونی و نسخه 26 نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته‌ها: با توجه به مقدار F و سطح معناداری مقدار به دست آمده در متغیر نشانگان اختلال وسواس جبری (22/12 = F و 001/0 = P) و تنظیم هیجان (78/11 = F و 001/0 = P) می‌توان نتیجه گرفت که متغیر مستقل (اثربخشی برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی) به شکل معناداری باعث تغییر در متغیرهای وابسته (نشانگان اختلال وسواس جبری و تنظیم هیجان) شده و این بدان معناست که تغییرات ایجاد شده در متغیرهای وابسته ناشی از اجرای اثربخشی برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر روی اعضای گروه آزمایش بود. همچنین نتایج آزمون تعقیبی حاکی از پایداری اثربخشی درمان بر متغیرهای پژوهش بود. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های موجود می‌توان نتیجه‌گیری نمود که برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر تنظیم هیجان و نشانگان وسواس جبری کودکان مبتلا به اختلال وسواس جبری مؤثر بوده است. لذا می‌توان از این برنامه در درمان کودکان مبتلا به اختلال وسواس جبری استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of mindfulness-based stress reduction program on emotion regulation and obsessive-compulsive symptoms of children with obsessive-compulsive disorder

نویسندگان [English]

  • kosar shahni fayz 1
  • Arezo Yousefi Nik 2
  • Sogand ghasemizahed 3
  • tayebeh dohooyi mosa 4
1 MSc, Industrial and organizational psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 MSc, Rehabilitation Counseling, Khomeinishahr Branch, Islamic Azad University, Khomeinishahr, Iran
3 MSc, Clinical Psychology, Tonkabon Branch, Islamic Azad University, Tonkabon, Iran
4 MSc, Clinical Psychology, Anar Branch, Islamic Azad University, Iran
چکیده [English]

Aim: the purpose of this research was to investigate the effectiveness of mindfulness-based stress reduction program on emotion regulation and obsessive-compulsive symptoms of children with obsessive-compulsive disorder. Method: In terms of the objective, the current research was of an applied type, and in terms of the research design and method, it was a quasi-experimental design with a pre-test and post-test design with an experimental group and a control group and a three-month follow-up period. Therefore, the statistical population of the study included all children aged 6 to 11 years who were referred to psychotherapy and counseling centers in Tehran's 3rd district in 2022 for having obsessive-compulsive symptoms. Then, 40 people were selected by purposeful sampling and randomly assigned to an experimental group (20 people) and a control group (20 people). Finally, Alexander et al.'s (2012) mindfulness-based stress reduction program was administered to the experimental group. In order to collect data, the research tools of Gross and John (2003) emotion theory questionnaires and Goodman's algebraic obsession scale (1989) were used. In order to statistically analyze the data, frequency distribution tables were used in the descriptive part, and in the inferential part of the data analysis, mixed variance analysis with repeated measurements and Bonferroni's post hoc test and SPSS software version 26 were used. Results: The F value and the significance level of the obtained value were obtained in the variable of symptoms of obsessive-compulsive disorder (F = 12.22 and P = 0.001) and emotion regulation (F = 11.78 and P = 0.001). Therefore, it can be concluded that the independent variable (the effectiveness of the mindfulness-based stress reduction program) significantly changed the dependent variables (obsessive compulsive disorder symptoms and emotion regulation). This means that the changes made in the dependent variables were caused by the implementation of the effectiveness of the mindfulness-based stress reduction program on the members of the experimental group. Moreover, the results of the post-hoc test indicated the stability of the effectiveness of the therapy on the research variables. Conclusion: Based on the available findings, it can be concluded that the stress reduction program based on mindfulness has been effective on emotion regulation and obsessive-compulsive symptoms of children with obsessive-compulsive disorder. Therefore, this program can be used in the treatment of children with obsessive-compulsive disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • stress reduction program
  • mindfulness
  • obsessive compulsive disorder
  • emotion regulation

مراجع

اخوان خرازی، مریم.، و رمضانی، محمد آرش. (1401). بررسی رابطه بین صمیمیت جنسی، تنظیم هیجان و سبک‌های دلبستگی. دوفصلنامه مطالعات روانشناختی نوجوان و جوان. ۳(۲)، ۴۱-۵۶.
دهقانی، سحر.، فرهنگی، عبدالحسن.، و رحمانی، محمدعلی. (1401). مقایسه اثر بخشی آموزش گروهی اصلاح الگوی تعامل والد -فرزند و برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر نشانه‌های نارسایی توجه/ فزون کنشی و اختلال نافرمانی در کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی و کمبود توجه همراه با اختلال نافرمانی مقابله ای. دوفصلنامه مطالعات روانشناختی نوجوان و جوان. ۳(۲)، ۲۳۹-۲۵۴.
ذوالفقاری، حمید.، بیگدلی، ایمان الله.، مشهدی، علی.، و غنائی چمن آباد، علی. (1401). نیمرخ عصب روانشناختی اختلال وسواس فکری جبری: یافته‌های حاصل از مدل‌سازی معادلات ساختاری. دوفصلنامه مطالعات روانشناختی نوجوان و جوان. ۳(۲)، ۳۱۴-۳۲۶.
سیدابراهیمی، سیدعلی اصغر. (1401). اثربخشی درمان مبتنی بر ذهن آگاهی و مثبت اندیشی بر تنظیم هیجان و مکانسیم‌های دفاعی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در بهبود ترومای پس از آسیب مغزی. سنجش و پژوهش در مشاوره کاربردی. ۴ (۱)، ۱۳-۲۲.
گلی، زهرا سادات.، میرصفی فرد، لیلا سادات.، و اخباری، فهیمه. (1399). اثربخشی برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهبود ذهن آگاهی و ابراز وجود در دانشجویان مبتلا به اضطراب اجتماعی. دوفصلنامه مطالعات روانشناختی نوجوان و جوان. ۱(۱): ۲۶۴-۲۷۶.
یداللهی اردستانی، شیرین.، شکیب، نیلوفر.، و یوسفی، سارا. (1401). اثربخشی شناخت درمانی هیجان مدار بر انعطاف پذیری شناختی و نشخوار فکری نوجوانان مبتلا به وسواس فکری عملی. دوفصلنامه مطالعات روانشناختی نوجوان و جوان. ۲(۱):۱۶۰-۱۷۰.
یزدان، کیوان.، خسروی، صدر الله.، و چین آوه، محبوبه. (1401). پیش بینی رفتارهای خودجرحی براساس رابطه والد – فرزند و تنظیم هیجانی در نوجوانان. دوفصلنامه مطالعات روانشناختی نوجوان و جوان. ۳(۲)، ۲۲۷-۲۳۸.
References
Akhavan Kharazi, M., Ramezani, M. A. (2022). Investigating the relationship between sexual intimacy, emotion regulation and attachment styles. Jayps, 3(2), 41-56. (In Persian)
Allexandre, D., Neuman, A., Hunter, J., Morledge, T., & Roizen, M. (2012). P02. 63. Efficacy of an 8-week online mindfulness stress management program in a corporate call center. BMC Complementary and Alternative Medicine, 12(1), 1-11.
American Psychiatric Association: DSM-V Development. (2016). Retrieved from: http:// www.dsm5.org/pages/default.aspx.
Balzarotti, S., John, O. P., & Gross, J. J. (2010). An Italian adaptation of the emotion regulation questionnaire. European journal of psychological assessment.
Blakey, S. M., Abramowitz, J. S., Reuman, L., Leonard, R. C., & Riemann, B. C. (2017). Anxiety sensitivity as a predictor of outcome in the treatment of obsessive-compulsive disorder. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 57, 113-117.
Dehghani, S., Farhangi, A. H., & Rahmani, M. A. (2022). Comparison of the effectiveness of group training to modify the parent-child interaction pattern and the stress reduction program based on mindfulness on the symptoms of attention deficit/hyperactivity disorder and defiant disorder in children with attention deficit hyperactivity disorder and oppositional defiant disorder. Journal of Adolescent and Youth Psychological Studies, 3(2), 239-254. (In Persian)
Dollar, J. M., & Calkins, S. D. (2020). Emotion regulation and its development.
Don, B. P., Roubinov, D. S., Puterman, E., & Epel, E. S. (2022). The role of interparental relationship variability in parent–child interactions: Results from a sample of mothers of children with autism spectrum disorder and mothers with neurotypical children. Journal of Marriage and Family, 84(4), 982-1001.
Ebrahimi, S. S. A. (2022). The effectiveness of mindfulness-based therapy and positive thinking on emotion regulation and defense mechanisms in people with borderline personality disorder in improving post-traumatic brain injury. Journal of Assessment and Research in Applied Counseling, 4(1), 13-22. (In Persian)
Francesconi, M., Flouri, E., & Harrison, A. (2022). Decision-making difficulties mediate the association between poor emotion regulation and eating disorder symptoms in adolescence. Psychological Medicine, 1-10.
Goli, Z. S., Mirseifi Fard, L. A. S., & Akhbari, F. (2020). The Effectiveness of the Mindfulness-Based Stress Reduction Program in Improving Mindfulness and Assertiveness in Students with Social Anxiety. Journal of Adolescent and Youth Psychological Studies, 1(1), 264-276. (In Persian)
Gross, J. J. (Ed.). (2013). Handbook of emotion regulation. Guilford publications.
Gross, J. J., & John, O. P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: implications for affect, relationships, and well-being. Journal of personality and social psychology, 85(2), 348.
Kabat-Zinn, J. (2013). Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10, 144–156.
Kayser, R. R., Haney, M., Raskin, M., Arout, C., & Simpson, H. B. (2020). Acute effects of cannabinoids on symptoms of obsessive‐compulsive disorder: A human laboratory study. Depression and anxiety, 37(8), 801-811.‏
Kwekkboom, K. L., Cherwin, C. H., Lee, J. W., & Wanta, B. (2010). Mind- body treatment for pain- fatigue- sleep disturbance symptom cluster in person with cancer. Journal of Pain and Symptom Management, 39, 1, 126-138.
Lebow, J. L., & Lebow, J. (2008). Twenty- first century psychotherapies contemporary approaches to theory and practice, publication: Wiley.
McCann, J. T. (2009). Obsessive-compulsive and negativistic personality disorders. Oxford text book of psychopathology, 671-691.
Morne, N. E., Lynchcs Greco, C. M., Tindle, H. A., & Weiner, D. K. (2008). The effectivenees of mindfulness meditaton on older adult with choronic pain, Qualitative navrative analysis of diary entries. Journal Pain, 5, 500-505.
Nila, K., Holt, B. D.V., Ditzen, B., & Raab, C. A. (2016). Mindfulness-based stress reduction (MBSR) enhances distress tolerance and resilience through changes in mindfulness. Mental Health & Prevention, (4), 36–41.
Renshaw, K. D., Chambless, D. L., & Thorgusen, S. (2017). Expressed emotion and attributions in relatives of patients with obsessive-compulsive disorder and panic disorder. The Journal of nervous and mental disease, 205(4), 294.
Song, Y., & Lindquist, R. (2015). Effects of mindfulness-based stress reduction on depression, anxiety, stress and mindfulness in Korean nursing students. Nurse Education Today. 35, 86-90.
Vicheva, P., Butler, M., & Shotbolt, P. (2020). Deep brain stimulation for obsessive-compulsive disorder: A systematic review of randomised controlled trials. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 109, 129-138.‏
Yazdan, K., Khosravi, S., & Chinaveh, M. (2022). Prediction of self-injurious behaviors based on parent-child relationship and emotional regulation in adolescents. Jayps, 3(2), 227-238. (In Persian)
Zolfaghari, H., Bigdeli, I., Mashhadi, A., & Ghanaeei Chaman Abadi, A. (2022). Neuropsychological profile of obsessive-compulsive disorder: findings from structural equation modeling. jayps 2022; 3(2), 314-326. (In Persian)
خانواده درمانی کاربردی
دوره 4، شماره 3 - شماره پیاپی 17
مجموعه مقالات حوزه خانواده و فرزند
شهریور 1402
صفحه 79-92

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 فروردین 1402
  • تاریخ بازنگری: 11 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 13 شهریور 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار