طراحی و تدوین برنامه ترکیبی مبتنی بر روش نظریه ذهن و روش فلورتایم و اثربخشی آن بر مهارت اجتماعی- ارتباطی و رفتارهای کلیشه‌ای کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه روانشناسی کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار گروه روانشناسی استثنایی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

10.22034/aftj.2023.350968.1690

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف طراحی و تدوین برنامه ترکیبی مبتنی بر روش نظریه ذهن و روش فلورتایم و اثربخشی آن بر مهارت اجتماعی-ارتباطی و رفتارهای کلیشه‌ای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم انجام شد. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر آمیخته (کیفی-کمی) از نوع اکتشافی متوالی می‌باشد. در بخش کیفی با رویکرد تحلیل محتوای استقرایی، جامعه‌آماری عبارت از کلیه منابع و مقالات معتبر علمی نمایه شده و مرتبط در پایگاه‌های اطلاعاتی بودند و نمونه‌گیری نظری و قاعده اشباع بکار گرفته شد. در بخش کمی، جامعه‌ پژوهش حاضر تمامی کودکان 2 تا 5 سال مبتلا به اختلال طیف اتیسم مراجعه کننده به مرکز اوتیسم عاطفه‌های رفسنجان بودند که از طرف خود و خانواده‌هایشان حاضر به همکاری و شرکت در جلسات بودند. نمونه شامل 5 نفر ازکودکان 2 تا 5 سال مبتلا به اختلال طیف اتیسم بودند. این افراد به صورت نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و در یک مطالعه تک گروهی با طرح تک آزمودنی مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار پژوهش پرسشنامه گیلیام گازر (1994) بود. یافته‌ها: نتایج بخش کیفی پژوهش منجر به تدوین بسته درمانی ترکیبی 12 جلسه‌ای بسته برنامه ترکیبی مبتنی بر روش نظریه ذهن و روش فلورتایم شد. نتایج بخش کمی نشان داد روش آموزش برنامه ترکیبی مبتنی بر روش نظریه ذهن و روش فلورتایم بر مؤلفه‌های مهارت اجتماعی–ارتباطی با درصد بهبودی بین 25 تا 55 درصد، تأثیر داشته است. همچین روش نظریه ذهن و روش فلورتایم بر نمرات رفتارهای کلیشه‌ای با درصد بهبودی بین 14 تا 46 درصد، تأثیر داشته است. نتیجه‌گیری: مدل مفهومی برنامه ترکیبی مبتنی بر روش نظریه ذهن و روش فلورتایم بر اساس بعد مهارت‌های ارتباطی، بعد مهارت‌های گفتاری حرکتی، بعد مهارت‌های بین فردی و تعامل اجتماعی و بعد بازشناسی هیجان تدوین شد. نتایج نشان داد که روش آموزش برنامه ترکیبی مبتنی بر روش نظریه ذهن و روش فلورتایم  بر  مهارت اجتماعی-ارتباطی و رفتارهای کلیشه‌ای تأثیر داشته است

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Designing and Developing a Combined Program based on the Theory of Mind Method and the Floortime Method and its Effectiveness on Social-Communication Skills and Stereotypical Behaviors of Children with Autism Disorder

نویسندگان [English]

  • Mahdiyeh Kargar Ghanatalnuj 1
  • mansure shahriari 2
  • Parisa Tajali 3
1 PhD student in Exceptional children psychology and education, Departman of Exceptional Children Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor of Exceptional Children and General Psychology, Faculty of Psychology and Educalional Sciences, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Assistant professor, Department of General Exceptional Psychology, Faculty of Psychology and Education, Islamic Azad University of Central Tehran, Branch, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Aim: The present research was conducted with the aim of designing and compiling a combined program based on the theory of mind method and the flortime method and its effectiveness on social-communication skills and stereotyped behaviors of children with autism spectrum disorder. Method: The present research method is mixed (qualitative-quantitative) of sequential exploratory type. In the qualitative part with the approach of inductive content analysis, socio-statistics included all the valid scientific sources and articles indexed and related in the databases, and theoretical sampling and the saturation rule were used. In the quantitative part, the population of this research was all children aged 2 to 5 years with autism spectrum disorder who referred to Autism Center of Rafsanjan, who were willing to cooperate and participate in the meetings on behalf of themselves and their families. The sample included 5 children aged 2 to 5 years with autism spectrum disorder. These people were selected by purposeful sampling and investigated in a single-group study with a single-subject design. The research tool was Gilliam Gazer's (1994) questionnaire. Results: The results of the qualitative part of the research led to the development of a 12-session combined therapy package based on the theory of mind method and flortime method. The results of the quantitative part showed that the combined training method based on the theory of mind method and the flortime method had an effect on the social-communication skill components with an improvement percentage between 25 and 55%. The theory of mind method and the Flortime method have had an effect on the scores of stereotyped behaviors with a recovery percentage between 14 and 46%. Conclusion: The conceptual model of the combined program based on the theory of mind method and the flortime method was developed based on the dimension of communication skills, the dimension of motor speech skills, the dimension of interpersonal skills and social interaction, and the dimension of emotion recognition. The results showed that the teaching method of the combined program based on the theory of mind method and the flortime method had an effect on social-communication skills and stereotyped behaviors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • theory of mind
  • floortime method
  • social-communication skills
  • stereotypical behaviors
  • autism

مراجع

احمدی، سیدجعفر.، عرب بافرانی، حمیدرضا.، همتیان، منصوره.، و خلیلی، زهرا. (1393). اثربخشی بازی نقش و تحلیل رفتار کاربردی: افزایش رفتارهای اجتماعی در کودکان اتیسم. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 12(3)، 19-2.
References
Ahmadi, S. J., Arab Baferani, H. R., Hematian, M., & Khalili, Z. (2014) The effectiveness of role play and applied behavior analysis: enhancing social behaviors in children with autism. Journal of Behavioral Science Research, 12(3), 2-19. (In Persian)
American Psychiatric Association, D. S. M. T. F., & American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5 (Vol. 5, No. 5). Washington, DC: American psychiatric association.
Ashman, R., Banks, K., Philip, R. C., Walley, R., & Stanfield, A. C. (2017). A pilot randomised controlled trial of a group based social skills intervention for adults with autism spectrum disorder. Research in Autism Spectrum Disorders, 43, 67-75.‏
Bebko, J. M., Zapparoli, B. L., & Stevenson, R. A. (2020). A pupillometry study of multisensory social and linguistic processing in autism and typical development. Developmental Psychology, 56(11), 2080.‏
Cervantes, P. E., & Matson, J. L. (2015). Comorbid symptomology in adults with autism spectrum disorder and intellectual disability. Journal of autism and developmental disorders, 45, 3961-3970.‏
Dionne, M., & Martini, R. (2011). Floor time play with a child with autism: A single-subject study. Canadian Journal of Occupational Therapy, 78(3), 196-203.‏
Garbacz, S. A., McIntyre, L. L., & Santiago, R. T. (2016). Family involvement and parent–teacher relationships for students with autism spectrum disorders. School Psychology Quarterly, 31(4), 478.‏
Hillman, H. (2018). Child-centered play therapy as an intervention for children with autism: A literature review. International Journal of Play Therapy, 27(4), 198.‏
Hogan, M. S., & Micucci, J. A. (2020). Same-sex relationships of men with autism spectrum disorder in middle adulthood: An interpretative phenomenological study. Psychology of Sexual Orientation and Gender Diversity, 7(2), 176.‏
Kaplan, A., & Sadock, B. J. (2015). Kaplan & Sadock's synopsis of psychiatry: behavioral sciences/clinical psychiatry (Vol. 2015, pp. 648-655). Philadelphia, PA: Wolters Kluwer.‏
Martini, R., & Dionne, M. (2018). Strengthening the Focus of Autistic Children with an Environmental Psychology Approach. Creative City Design, 1(2), 15-19.‏
Mazzone, S., & Nader-Grosbois, N. (2017). How are parental reactions to children’s emotions linked with Theory of Mind in children with Autism Spectrum Disorder?. Research in Autism Spectrum Disorders, 40, 41-53.‏
Otero, T. L., Schatz, R. B., Merrill, A. C., & Bellini, S. (2015). Social skills training for youth with autism spectrum disorders: a follow-up. Child and Adolescent Psychiatric Clinics, 24(1), 99-115.‏
Rumney, H. L., & MacMahon, K. (2017). Do social skills interventions positively influence mood in children and young people with autism? A systematic review. Mental Health & Prevention, 5, 12-20.‏
Schroeder, K., Durrleman, S., Çokal, D., Delgado, A. S., Marin, A. M., & Hinzen, W. (2021). Relations between intensionality, theory of mind and complex syntax in autism spectrum conditions and typical development. Cognitive Development, 59, 101071.‏
Sharma, S. R., Gonda, X., & Tarazi, F. I. (2018). Autism spectrum disorder: classification, diagnosis and therapy. Pharmacology & therapeutics, 190, 91-104.‏
Shi, Z. M., Lin, G. H., & Xie, Q. (2016). Effects of music therapy on mood, language, behavior, and social skills in children with autism: A meta-analysis. Chinese Nursing Research, 3(3), 137-141.‏
Van Herwegen, J., Smith, T. J., & Dimitriou, D. (2015). Exploring different explanations for performance on a theory of mind task in Williams syndrome and autism using eye movements. Research in developmental disabilities, 45, 202-209.‏
خانواده درمانی کاربردی
دوره 4، شماره 3 - شماره پیاپی 17
مجموعه مقالات حوزه خانواده و فرزند
شهریور 1402
صفحه 410-424

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 تیر 1401
  • تاریخ بازنگری: 25 اردیبهشت 1402
  • تاریخ پذیرش: 13 شهریور 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار