‏ اثربخشی طرح‏واره درمانی با درمان شناختی‏ رفتاری بر خودکارآمدی و کیفیت زندگی در زنان مبتلا به ام اس

حیدری, مریم; مامی, شهرام; احمدی, وحید; خاموشیان, کیانوش

doi:10.22034/aftj.2023.375772.1849

‏ اثربخشی طرح‏واره درمانی با درمان شناختی‏ رفتاری بر خودکارآمدی و کیفیت زندگی در زنان مبتلا به ام اس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری ، گروه روانشناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

² استادیار، گروه روانشناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

³ استادیار گروه روانشناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

⁴ استادیار، گروه نورولوژی، دانشکده پزشکی - دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

10.22034/aftj.2023.375772.1849

چکیده

هدف: بر اساس افراد مبتلا به اماس از کیفیت زندگی و خودکارآمدی پایینی برخوردار هستند. بنابراین، مطالعهای حاضر با هدف بررسی خودکارآمدی و کیفیت زندگی در زنان مبتلا به اماس انجام شد. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع هدف کاربردی و از لحاظ روش‌شناسی، نیمه‌ آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون، گروه گواه و پیگیری دو ماهه بود. جامعه‌ی آماری پژوهش شامل تمامی زنان مبتلا به بیماری مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) شهر کرمانشاه طی سال 99-1398 بود که به مرکز آموزشی-درمانی امام رضا (ع) مراجعه نموده بودند. به روش نمونه‏گیری دردسترس و هدفمند، تعداد 45 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه (درمان طرحواره‏ای=گروه آزمایش اول درمان شناختی رفتاری و گروه آزمایش دوم و گروه کنترل) گمارده شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (1996) و پرسشنامه خودکارآمدی شرر و مادوکس (1982) بود. پس از تعیین و جای گزینی تصادفی گروه‌های آزمایش و گواه (2 گروه آزمایش و گروه گواه)، مداخلات درمانی (یعنی درمان طرح‏واره‌ای و درمان شناختی‏رفتاری) هر کدام به‏صورت دو جلسه در هفته و هر جلسه به مدت 5/1 ساعته (90 دقیقه‏ای) بر روی گروه‌های آزمایش اعمال شد و یک هفته پس از اتمام جلسات درمان، از گروه-های آزمایش و گواه پس آزمون به عمل آمد. تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخه 25 انجام شد. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس نشان داد که طرحواره‌درمانی و درمان شناختی-رفتاری بر کیفیت زندگی (49/219 = F، 001/0 P =) و خودکارآمدی (929/21 = F، 001/0 P =) نمونه آماری پژوهش تأثیر معناداری داشت. همچنین، معناداری آزمون تعقیبی بنفرونی حاکی از پایداری تأثیرات هر دو درمان بود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به سیاست‌گذاران سلامت پیشنهاد می‌شود اقدامات و برنامه‌های درمانی شناختی-رفتاری جهت بهبود کیفیت زندگی و خودکارآمدی زنان مبتلا به ام‌اس صورت گیرد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.27172430.1402.4.1.26.1

موضوعات

زنان

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of schema therapy with cognitive behavioral therapy on self-efficacy and quality of life in women with MS: a clinical trial study

نویسندگان [English]

Maryam Heidari ¹
Shahram Mami ²
Vahid Ahmadi ³
kianoosh khamooshian ⁴

¹ PhD student, Department of Psychology, Ilam Branch, Islamic Azad University, Ilam, Iran

² Assistant Professor, Department of Psychology, Ilam Branch, Islamic Azad University, Ilam, Iran

³ Assistant Professor, Department of Psychology, Ilam Branch, Islamic Azad University, Ilam, Iran

⁴ Neurologist, Imam Reza Hospital, Kermanshah University of Medical Sciences, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

Aim: According to people with MS, they have low quality of life and low self-efficacy. Therefore, this study was conducted with the aim of investigating self-efficacy and quality of life in women with MS. Methods: The current research was of applied purpose and in terms of methodology, it was quasi-experimental with a pre-test-post-test design, a control group and a two-month follow-up. The statistical population of the study included all women suffering from multiple sclerosis (MS) in Kermanshah during 2019-2020, who had referred to the Imam Reza Educational-Therapeutic Center. Using available and targeted sampling, 45 people were selected and randomly assigned to three groups (schema therapy = experimental group 1; cognitive behavioral therapy =experiment group 2 and control group). The data collection tool included the World Health Organization Quality of Life Questionnaire (1996) and Scherer and Maddox Self-Efficacy Questionnaire (1982). After determining and randomly placing the experimental and control groups, therapeutic interventions were applied to the experimental groups in the form of two sessions per week, each session lasting 1.5 hours. A week after the completion of the treatment sessions, the experimental and control groups were subjected to a post-test. Statistical analysis of data was done with SPSS version 25 software. Results: Data analysis using covariance analysis showed: Schema therapy and cognitive-behavioral therapy had a significant effect on the quality of life (F = 219.49, P = 0.001) and self-efficacy (F = 21.929, P = 0.001) of the research sample. Moreover, the significance of Bonferroni's post hoc test indicated the stability of the effects of both treatments. Conclusion: According to the results, it is suggested to the health policy makers to take cognitive-behavioral treatment measures and programs to improve the quality of life and self-efficacy of women with MS.

کلیدواژه‌ها [English]

multiple sclerosis
MS
quality of life
schema

مراجع

ابراهیمی میمند، حسینعلی.، عسکری زاده، قاسم.، باقری، مسعود.، عرب نژاد، مریم. (1399). نقش هوش معنوی، حس انسجام و انعطاف‌پذیری شناختی (منابع درونی) در پیش‌بینی استرس ادراک‌شده بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس (MS). طب داخلی روز. ۲۷ (۱) :۱۱۴-۱۲۹

پاک اندیش، شادی.، کراسکیان، آدیس.، و جمهری، فرهاد. (1399). مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان شناختی-رفتاری بر کیفیت زندگی و تصویر بدنی زنان چاق. فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی، 9(34)، 20-32.

جمعیان، دلارام.، حسین ثابت، فریده.، و معتمدی، عبدالله. (1397). اثربخشی درمان راه‌حل‌مدار کوتاه مدت گروهی بر خودکارآمدی و کیفیت زندگی زنان مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. روان شناسی بالینی، 10(3)، 13-22.

حسینی نژاد، مظفر.، سعادت، سجاد.، بخشی پور، حورا.، و نصیری، پریا. (1400). شیوع و بروز بیماری مولتیپل‌اسکلروزیس (ام ‌اس) در استان گیلان. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد. ۲۹ (۱) :۳۴۳۸-۳۴۴۷.

خزاعی، فاطمه.، میرزاحسینی، حسن.، و نوکنی، مصطفی. (1399). اثربخشی روش درمان مبتنی بر طرحواره درمانی هیجانی بر بهبود کیفیت زندگی بیماران دیالیزی مراجعه کننده به مراکز دیالیز دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال ۱۳۹۸. ۱۹ (۲) :۵۱-۵۹

شاره، حسین.، و رباطی، زهرا. (1399). اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر خودکارآمدی در درد، خستگی، امید به زندگی و افسردگی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس: یک کارآزمایی بالینی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. ۲۶ (۴) :۴۱۸-۴۳۱

شهابیان، مسعود.، مجیدی، اشکان.، اشجعی، عرفان.، اللهیاری، فخری.، و حسینی‌نژاد، سید جواد. (1399). تعیین ارتباط میان سلامت معنوی و کیفیت زندگی در بیماران مبتلابه بیماری ام‌اس. دین و سلامت. ۸ (۱) :۱۱-۱۸.

صدری دمیرچی، اسماعیل.، و آقازاده اصل، مهناز. (1396). اثربخشی گروه‌درمانی شناختی- رفتاری بر سبک‌های مقابله‌ای در مبتلایان به مولتیپل اسکلروزیس. طب داخلی روز. ۲۳ (۲) :۱۱۷-۱۲۲

عقیلی، سید مجتبی.، سبحانی فرد، منیره.، اصغری، آرزو.، و نمازی، میترا. (1401). اثربخشی طرحواره درمانی بر حساسیت اضطرابی و استرس ادراک شده ی زنان مبتلا به درد مزمن. مجله علوم پزشکی زانکو. ۲۳ (۷۶) :۱۳-۲۴

عیسی‌زادگان، علی.، شیخی، سیامک.، و حافظ‌نیا، محمد. (1394). اثربخشی درمان شناختی – رفتاری بر افزایش خودکارآمدی و سلامت روانی در زنان مبتلا به چاقی. مجله مطالعات علوم پزشکی. ۲۶ (۹) :۷۸۵-۷۹۲

یوسفی، رحمن.، حافظی، فریبا.، بختیارپور، سعید.، و مکوندی، بهنام. (1401). مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر هیپنوتیزم شناختی-رفتاری و درمان مبتنی بر ذهن آگاهی روی ادراک درد و خودکارآمدی در زنان مبتلا به سرطان سینه شهر گرگان. خانواده درمانی کاربردی، 3(شماره 5 (مجموعه مقالات حوزه زنان))، 209-227.

یوسفی، ناصر.، محمدی، فاروق.، عزیزی، آرمان.، و شمس اسفند آبادی، روفیا. (1398). مقایسه اثر بخشی درمان شناختی رفتاری کلاسیک و درمان شناختی رفتاری مبتنی بر غنی سازی بر افسردگی و کیفیت زندگی در زنان افسرده. روان شناسی بالینی، 11(3)، 101-112.

میرزایی، غزل.، و حیدری، مصطفی. (1400). اثربخشی ذهن آگاهی بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی، 12(46)، 65-77.

References

Aghili, M., Sarani, M., Asghari, A., & Namazi, M. (2022). The effectiveness of schema therapy on anxiety sensitivity and perceived stress in women with chronic pain. Zanko Journal of Medical Sciences. 23(76):13-24.

Alfredsson, L., & Olsson, T. (2019). Lifestyle and environmental factors in multiple sclerosis. Cold Spring Harbor perspectives in medicine, 9(4), a028944.

Chalah MA, Ayache SS. (2018). Cognitive behavioral therapies and multiple sclerosis fatigue: A review of literature. J Clin Neurosci. 52:1-4.

Ebrahimi Meymand, H. A., Askarizadeh, G., Bagheri, M., & Arabnejad, M. (2020). The Role of Spiritual Intelligence, Sense of Coherence, and Cognitive Flexibility as Internal Resources in Predicting Perceived Stress in Patients With Multiple Sclerosis. Intern Med Today, 27 (1) :114-129

Faissner, S., & Gold, R. (2019). New therapeutic approaches in progressive multiple sclerosis. Fortschr Neurol Psychiatr. 87(11):653-71.

Gameian, D., Hosseinsabet,, F., & Motamedi, A. (2018). Effectiveness of Brief Solution-focused Group Therapy on Quality of Life and Self-efficacy of Multiple Sclerosis Women. Journal of Clinical Psychology, 10(3), 13-22.

Graziano, F., Calandri, E., Borghi, M., & Bonino, S. (2014). The effects of a group-based cognitive behavioral therapy on people with multiple sclerosis: a randomized controlled trial. Clinical rehabilitation, 28(3), 264–274.

Hamilton K, Warner LM, Schwarzer R. (2017). The Role of Self-Efficacy and Friend Support on Adolescent Vigorous Physical Activity. Health Educ Behav. 44(1):175-181.

Hosseininezhad, M., Saadat, S., Bakhshipour, H., & Nasiri, P. (2021). Prevalence and Incidence of Multiple Sclerosis (MS) in Guilan Province. JSSU 2021; 29 (1) :3438-3447

Issazadegan, A., Shiekhy, S., Hafeznia, M. (2015). The effectiveness of cognitive-behavioral therapy on enhancing of self-efficacy and mental health among women with obesity. Studies in Medical Sciences. 26(9):785-92.

Khazaei, F., Mirza Hosseini, H., & Nokani, M. (2020). The effectiveness of emotional schema therapy based on improving the quality of life of dialysis patients referred to dialysis centres of Tehran University of Medical Sciences in 1398. jhosp 2020; 19 (2) :51-59

Leahy, R. L., Holland, S. J., & McGinn, L. K. (2011). Treatment plans and interventions for depression and anxiety disorders. Guilford press.

Mirzaei, G., & Heydari, M. (2021). The effectiveness of mindfulness on the quality of life of patients with multiple sclerosis. Cognitive Analytical Psychology Quarterly, 12(46), 65-77.

Moghtaderi, A., Rakhshanizadeh, F., & Shahraki-Ibrahimi, S. (2013). Incidence and prevalence of multiple sclerosis in southeastern Iran. Clinical neurology and neurosurgery, 115(3), 304–308.

Pakandish, S., kraskyan, A., & jomehri, F. (2020). Comparing the Effectiveness of Schema Therapy and Cognitive-Behavioral Therapy on Quality of Life and Body Image of Obese Women. Journal of Excellence in counseling and psychotherapy, 9(34), 20-32.

Pérez-Fuentes MDC, Molero Jurado MDM, Barragán Martín AB, Simón Márquez MDM, Martos Martínez Á, Gázquez Linares JJ. (2018). The Mediating Role of Perceived Stress in the Relationship of Self-Efficacy and Work Engagement in Nurses. J Clin Med. 21;8(1). pii: E10.

Pugh, M. (2015). A narrative review of schemas and schema therapy outcomes in the eating disorders.Clinical psychology review. 39,30-41.

SAARIJÄRVI, P., WAHLMAN, M., & KARUKIVI, M. (2019). EARLY MALADAPTIVE SCHEMAS AND PSYCHIATRIC SYMPTOMS IN ADOLESCENCE. Psychiatria Fennica, 50, 164-181.

Sadri Damirchi, E., & Aghazadehasl, M. (2017). Effectiveness of Cognitive-Behavioral Group Therapy on Coping Styles in Multiple Sclerosis Patients. Intern Med Today, 23 (2) :117-122.

Shahabian, M., Majidi, A., Ashjaei, E., Allahyari, F., & Hosseini Nejad, S. J. (2020). Relationship Between Spiritual Health and Quality of Life in Patients with Multiple Sclerosis. JRH, 8 (1) :11-18

Shareh, H, & Robati, Z. (2021). Effect of Cognitive-Behavioral Group Therapy on Pain Self-efficacy, Fatigue, Life Expectancy and Depression in Patients With Multiple Sclerosis: A Randomized Controlled Clinical Trial. IJPCP; 26 (4) :418-431.

Siengsukon, C. F., Alshehri, M., Williams, C., Drerup, M., & Lynch, S. (2020). Feasibility and treatment effect of cognitive behavioral therapy for insomnia in individuals with multiple sclerosis: a pilot randomized controlled trial. Multiple sclerosis and related disorders, 40, 101958.

van den Akker, L. E., Beckerman, H., Collette, E. H., Twisk, J. W., Bleijenberg, G., Dekker, J.,... & TREFAMS-ACE Study Group. (2017). Cognitive behavioral therapy positively affects fatigue in patients with multiple sclerosis: Results of a randomized controlled trial. Multiple Sclerosis Journal, 23(11), 1542-1553.

Yousefi, N., mohammadi, F., Azizi, A., & shams esfand abadi, R. (2019). Comparing the Effectiveness of Classical Cognitive Behavioral Therapy and Enhancement - Based Cognitive Behavioral Therapy on Depression and Quality of Life in Depressed Women. Journal of Clinical Psychology, 11(3), 101-112.

Yusefi, R., Hafezi, F., bakhtiarpoor, S., & Makvandi, B. (2023). Comparing the effectiveness of cognitive- behavioral hypnotherapy and mindfulness therapy on pain perception and self-efficacy in women with breast cancer in Gorgan. Journal of Applied Family Therapy, 3(5), 209-227.