اثربخشی برنامه مبتنی بر ذهن سازی و ذهن آگاهی (مادر و کودک) در مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان دبستانی

دارابی, مصطفی; معنوی پور, داود; محمدی, اکبر

doi:10.22034/aftj.2023.336257.1511

اثربخشی برنامه مبتنی بر ذهن سازی و ذهن آگاهی (مادر و کودک) در مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان دبستانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی تربیتی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

² دانشیار، گروه روانشناسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

³ استادیار گروه روان شناسی، دانشکده پیراپزشکی و روانشناسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

10.22034/aftj.2023.336257.1511

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامه مبتنی بر ذهن‌سازی و ذهن آگاهی (مادر و کودک) در مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان دبستانی بود. روش پژوهش: این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بوده است. روش نمونه گیری از نوع داوطلبانه بود. از داوطلبان گروه ازمایش پیش از اجرای مداخله های ذهنی سازی پیش آزمون گرفته شده و بعد از مداخله، پس آزمون و گروه گواه هیچ گونه مداخله ای دریافت نکردند ولی آنها نیز پیش آزمون و پس آزمون داده اند. گروه نمونه دانش‌آموزان مقطع دوره اول و دوم دبستان دارای مشکلات رفتاری بوده‌اند. گروه آزمایش در هشت جلسه به صورت هتگی تحت آموزش جلسات ذهن آگاهی (بوردیک، 2014) قرار گرفت. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه سیاهه رفتاری کودک-آخنباخ (آخنباخ و رسکورلا، 2007) بوده است. در این پژوهش، از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی جهت بررسی اختلاف میانگین ها استفاده و تحلیل داده ها نیز به کمک نرم افزار 24 spss انجام شده است. یافته ها: نتایج نشان داد درمان مبتنی بر ذهنی‌سازی بر مشکلات رفتاری کودکان در حیطه‌های اضطراب/افسردگی (35/78=F، 001/0>P)، گوشه گیری/افسردگی (95/16=F، 001/0>P)، شکایات جسمانی (65/19=F، 001/0>P)، مشکلات تفکر (34/60=F، 001/0>P)، رفتار قانون شکنی (86/12=F، 001/0>P) و رفتار پرخاشگرانه (61/79=F، 001/0>P) موثر بوده است. نتیجه‌گیری: می‌توان نتیجه گرفت برنامه مبتنی بر ذهن سازی و ذهن آگاهی (مادر و کودک) در کاهش مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان دبستانی استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.27172430.1402.4.1.6.1

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of the program based on mentalization and mindfulness (mother and child) in behavioral and emotional problems of primary school children

نویسندگان [English]

Mostafa Darabi ¹
Davood Manavipour ²
Akbar Mohammadi ³

¹ PhD student in educational psychology, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran

² Associate Professor, Department of Psychology, Garmsar Branch, Azad University, Garmsar, Iran

³ Assistant Professor, Department of Psychology, School of Paramedical Sciences and Psychology, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Semnan, Iran

چکیده [English]

Purpose: The purpose of this study was to investigate the effectiveness of the program based on mindfulness and mindfulness (mother and child) in behavioral and emotional problems of primary school children. Methods: This semi-experimental research was pre-test-post-test and follow-up with a control group. The sampling method was voluntary. The volunteers of the experimental group were given a pre-test before the implementation of mentalizing interventions, and after the intervention, a post-test and the control group did not receive any intervention, but they also took a pre-test and a post-test. The sample group of first and second year primary school students had behavioral problems. The experimental group was trained in mindfulness sessions in eight sessions (Burdick, 2014). The research tool included the Achenbach-Child Behavior Inventory (Achenbach and Rescorella, 2007). In this research, analysis of variance with repeated measurements and Bonferroni's post hoc test were used to check the difference in means and data analysis was done with the help of SPSS 24 software. Results: The results showed that mentalization-based treatment on children's behavioral problems in the areas of anxiety/depression (F=78.35, P<0.001), withdrawal/depression (F=16.95, P<0.001) P < 0), physical complaints (F=19.65, P<0.001), thinking problems (F = 60.34, P<0.001), law-breaking behavior (F=12.86, P<0.001) and aggressive behavior (F=79.61, P<0.001) were effective. Conclusion: It can be concluded that the program based on mindfulness and mindfulness (mother and child) can be used to reduce the behavioral and emotional problems of primary school children.

کلیدواژه‌ها [English]

mentalization
behavioral problems
emotion
children

مراجع

رضایی فرح آبادی، سمانه؛ مظاهری، محمدعلی؛ امیری، شعله؛ طالبی، هوشنگ.(1394). بررسی اثربخشی مداخله مبتنی بر دلبستگی بر کاهش رفتار پرخاشگرانه و قانون شکنی در دختران نوجوان. فصلنامه خانواده و پژوهش، 24،113-97.

ساطوریان، سید عباس؛ هراتیان، عباسعلی؛ طهماسیان، کارینه؛ احمدی، محمدرضا.(1394). مشکلات درونی سازی شده و برونی سازی شده در کودکان: ترتیب تولد و فاصله سنی.مجله روانشناسی تحولی روانشناسان ایران، 12(94)، 187-173.

ولی پور،مورینا؛ حسینیان، سیمین؛ پورشهریاری، مهسیما.(1396). تاثیر آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر مشکلات رفتاری کودکان. فصلنامه سلامت روان کودک، 4(4)، 46-34.

Bögels, S., Hoogstad, B., van Dun, L., de Schutter, S., & Restifo, K. (2008). Mindfulness training for adolescents with externalizing disorders and their parents. Behavioural and cognitive psychotherapy, 36(2), 193-209.

Fonagy, P., Steele, M., Steele, H., Moran, G. S., & Higgitt, A. C. (1991). The capacity for understanding mental states: The reflective self in parent and child and its significance for security of attachment. Infant mental health journal, 12(3), 201-218.

Fonagy, P., & Target, M. (1998). Mentalization and the changing aims of child psychoanalysis. Psychoanalytic dialogues, 8(1), 87-114.

Fonagy, P. & Allison, E. (2012). What is mentalization? In N. Midgley & I. Vrouva(Eds.), Minding the child (pp. 11-34). London: Routledge.

Fonagy, P., & Allison, E. (2016). Psychic reality and the nature of consciousness. The International Journal of Psychoanalysis, 97(1), 5-24.

Fonagy, P., & Bateman, A. W. (2016). Adversity, attachment, and mentalizing. Comprehensive psychiatry, 64, 59-66.

Galle Girian, S., & Deireh, E. (2017). Comparison of the effect of metacognitive therapy and attachment-based therapy on externalizing problems in aggressive children. Quarterly Journal of Child Mental Health, 4(1), 24-34.

McMahon, R. J. (1994). Diagnosis, assessment, and treatment of externalizing problems in children: the role of longitudinal data. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 62(5), 901.

Midouhas, E., Kuang, Y., & Flouri, E. (2014). Neighbourhood human capital and the development of children׳ s emotional and behavioural problems: The mediating role of parenting and schools. Health & Place, 27, 155-161.

De Oliveira, C., Rahioui, H., Smadja, M., Gorsane, M. A., & Louppe, F. (2016). Mentalization based treatment and borderline personality disorder. L'encephale, 43(4), 340-345.

Sharp, C. (2014). The social–cognitive basis of BPD: A theory of hypermentalizing. In Handbook of borderline personality disorder in children and adolescents (pp. 211-225). Springer, New York, NY.

Semple, R. J., Lee, J., Rosa, D., & Miller, L. F. (2010). A randomized trial of mindfulness-based cognitive therapy for children: Promoting mindful attention to enhance social-emotional resiliency in children. Journal of child and family studies, 19(2), 218-229.