اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و مثبت اندیشی بر بهبود سلامت روان، کمال‌گرایی و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در سرپرستان خانواده دچار اختلال افسردگی اساسی

نویسنده

کارشناسی ارشد گروه روانشناسی، واحد بادرود، دانشگاه آزاد اسلامی، بادرود، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن ‌آگاهی و مثبت اندیشی بر بهبود سلامت روان، کمال‌گرایی و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در سرپرستان خانواده دچار اختلال افسردگی اساسی است. روش پژوهش: روش پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون و پیگیری همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه سرپرستان خانواده دچار اختلال افسردگی اساسی شهرستان آران و بیدگل در سال 1399بودند که از بین آن‌ها،60 نفر به صورت نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شد و در گروه‌های آزمایش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی (20 نفر) و مثبت اندیشی (20 نفر) و کنترل (20 نفر) قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه‌های تنظیم شناختی هیجان گارنفسکی و همکاران (2001)، کمال‌گرایی تری – شورت و همکاران (1995)، سلامت روانی گلدنبرگ (1979) به دست آمدند. پروتکل آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی سلیگمن و همکاران (2005) و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی ربکا (2009) به مدت هشت جلسه به صورت هفتگی برگزار شد. گروه گواه، درمان دریافت کرد و در لیست انتظار قرار گرفت. در راستای تحلیل استنباطی از روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و نرم افزار SPSS 22 استفاده شد. یافته ­ها: نتایج نشان داد بین دو گروه شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و مثبت اندیشی و گروه گواه بر سلامت روان (01/0 P< و 48/60 F = )، خودتنظیمی سازش‌یافته (01/0 P< و 40/39 F = ) و خودتنظیمی سازش‌نیافته (01/0 P< و 99/50F = ) و کمال‌گرایی مثبت (01/0 P< و 76/8F = ) و کمال‌گرایی منفی (01/0 > P و 44/27F = ) تفاوت معناداری از نظر آماری وجود دارد و خودتنظیمی سازش‌یافته در گروه شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی (01/0 > P) و سلامت روان در گروه مثبت‌اندیشی در پایان پس‌آزمون بالاتر از گروه شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بوده است (05/0 > P). نتیجه­ گیری: می‌توان نتیجه گرفت از نظر تأثیرگذاری، آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر خودتنظیمی سازش‌یافته و مثبت‌اندیشی بر بهبود سلامت روان بیشترین تأثیر داشتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of cognitive therapy based on mindfulness and positive thinking on improving mental health, perfectionism and cognitive emotion regulation strategies in family heads with major depressive disorder

نویسنده [English]

  • SeyedAliAsghar SeyedEbrahimi
M.A of Psychology Department, Badrood Branch, Islamic Azad University, Badrood, Iran
چکیده [English]

Aim: The purpose of this research is the effectiveness of cognitive therapy based on mindfulness and positive thinking on improving mental health, perfectionism and cognitive emotion regulation strategies in family heads suffering from major depressive disorder. Method: The research method was semi-experimental with a pre-test-post-test design and follow-up with the control group. The statistical population of the present study included all heads of families suffering from major depressive disorder in Aran and Bidgol cities in 2020, of which 60 people were selected by purposive sampling and in the experimental groups of cognitive therapy based on mindfulness (20 people) and positive thinking. (20 people) and control (20 people) were placed. The data were obtained using Garnevsky et al.'s (2001), Terry-Short et al.'s (1995), and Goldenberg's (1979) mental health questionnaires. Seligman et al.'s (2005) positive thinking skills training protocol and Rebecca's (2009) mindfulness-based cognitive therapy were held weekly for eight sessions. The control group received treatment and was put on a waiting list. In line with inferential analysis, analysis of variance with repeated measurements and SPSS 22 software were used. Result: The results showed that between the two cognitive therapy groups based on mindfulness and positive thinking and the mental health evidence group (P<0.01 and F = 60.48), compromised self-regulation (P < 0.01 and F = 39.40) and uncompromising self-regulation (P < 0.01 and F = 50.99), positive perfectionism (P < 0.01 and F = 8.76) and negative perfectionism (P < 0.01 and F = 27.44), a statistically significant difference There is, and compromised self-regulation in the mindfulness-based cognitive therapy group (P < 0.01) and mental health in the positive thinking group at the end of the post-test was higher than the mindfulness-based cognitive therapy group (P < 0.05). Conclusion: It can be concluded that in terms of effectiveness, cognitive therapy training based on mindfulness had the greatest impact on compromised self-regulation and positive thinking on improving mental health.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive therapy based on mindfulness
  • cognitive emotion regulation strategies
  • mental health
  • perfectionism
  • positive thinking
بخشی پور، عباس.، وجودی، بابک.، محمود علیلو، مجید.، و عبدی، رضا. (1395). اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه در کاهش علائم اختلال افسردگی اساسی. اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی، 11(41): 67-76.
پور محسنی کلوری، فرشته.، و اسلامی، فینا. (1395). بررسی اثربخشی شناخت درمانی گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی بر سلامت روان و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر. فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی سلامت،5(20):67-48
پورفرج، مجید.، و رضا زاده، حلیمه. (1397). اثربخشی روان‌درمانی مثبت نگر بر شادکامی و امید به زندگی بیماران سرطانی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 9(33): 119-136.
ثابت، اصغر.، و رحمانی، محمدعلی(1396) تأثیر درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کمال‌گرایی و اهمال کاری دانش آموزان دخترکنگره انجمن روانشناسی ایران دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تنکابن، تنکابن، ایران
حسینی، زینب السادات.، احمدی، وحید.، و مامی، شهرام. (1400). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر راهبردهای تنظیم شناختی هیجان و شادکامی مردان مصرف‌کننده مت‌آمفتامین. خانواده درمانی کاربردی، 2(1):177-199
خوش خطی، نازیلا.، امیری مجد، مجتبی.، بزازیان، سعیده.، و یزدی نژاد، علیرضا. (1399). اثربخشــی شــناخت درمانــی مبتنــی بــر ذهــن آگاهی بــر شــدت درد بیمــاران کلیــوی تحــت همودیالیــز. بیهوشی و درد، ۱۱ (۱): ۱-۱۳
خوش‌لهجه، انیس. (1391). نظریه خانواده‌درمانی بوئن. تهران: نشر بعثت.
دهقان منشادی، منصور.، دیبازر، سارا.، حیدری، یاسر.، و کلانترزاده، فهیمه. (1400). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش استرس و کمال‌گرایی دانش‌آموزان دختر مدارس نمونه دولتی دوره دوم متوسطه شهر یزد. طلوع بهداشت، ۲۰ (۱): ۷۹-۶۹
ستاری، مریم.، و عرفانی، نصرالله. (1398). تأثیر درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کمال‌گرایی منفی، استرس و اضطراب دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد،62(5): 1834-1845
شوشتری رضوانی، مهدیه.، جلادتی، سیده فاطمه.، حجت انصاری، زینب.، و بهرامی، مهلا. (1400). اثربخشی آموزش مثبت نگری بر سلامت روان دانش آموزان. رویکردی نو در علوم تربیتی.3(1):40-45
شیرین زاده دستگیری، صمد.، بشلیده، کیومرث.، حمید، نجمه.، مرعشی، سیدعلی.، و هاشمی شیخ شبانی، سیداسماعیل. (1394). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر نشخوار فکری، افسردگی و کارکردهای اجرایی در بیماران مبتلا به افسردگی. روان شناسی بالینی، 7(3):37-48
صادقی، انسیه.، سجادیان، ایلناز.، و نادی، محمدعلی. (1399). مقایسۀ اثربخشی ذهن آگاهی شفقت‌محور و شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر نگرش‌های ناکارآمد، خودکنترلی و سلامت روان. پژوهش نامه روانشناسی مثبت. 6(1):31-48
صفرزاده، مجید.، و جهانگیری، محمد مهدی. (1397). اثربخشی ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس بر تنش شغلی و سلامت عمومی راهبران قطار شهر کاشان. فصلنامه علمی تخصصی طب کار، ۱۰ (۴): ۳۱-40
کیامرثی، آذر.، نریمانی، محمد.، صبحی قراملکی، ناصر.، و میکاییلی، نیلوفر. (1397). اثربخشی درمان‌های شناختی-رفتاری و مثبت نگر بر عملکرد اجتماعی- انطباقی و فرسودگی تحصیلی دانش آموزان کمالگرا، مجله روانشناسی مدرسه،7(2): 240-260
کهریزی، شقایق.، تقوی، محمدرضا.، قاسمی، رامین.، و گودرزی، محمدعلی. (1396). تأثیر شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر اضطراب، افسردگی و علائم جسمانی بیماران مبتلا به آسم. مجله علوم پزشکی رازی، ۲۴ (۱۵۴): ۳۶-۲۷
محمدعلیزاده نمینی، اناهیتا.، و اسمعیل زاده آخوندی، محمد. (1395). مقایسه ی مؤلفه های ذهن آگاهی و مزاج های عاطفی در افراد با افسردگی اساسی، اضطراب منتشر و افراد بهنجار. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، ۳ (۴): ۲۶-۱۲
 مرادی زاده، سیروس.،  ویسکرمی،  حسنعلی.،  میردریکوند، فضل الله.،  قدم پور، عزت اله.، و  غضنفری، فیروزه. (1398). بررسی و مقایسه اثربخشی روان‌درمانی مثبت‌نگر و واقعیت‌درمانی بر کاهش کمال‌گرایی و استرس‌تحصیلی دانش‌آموزان دختر تیزهوش. روانشناسی افراد استثنایی،9(34):79-110
مشایخ، علی اکبر.، و حسینی، علیرضا. (1399). بررسی سلامت عمومی معلمان فعال و غیر فعال شهر چمستان. مجله علمی علوم حرکتی و رفتاری،3: 235-227
نریمانی، محمد.، زاهد، عادل.، و گل‌پور، رضا. (1391). رابطه ذهن آگاهی، سبک‌های مقابله‌ای و هوش هیجانی با سلامت روانی
 در دانشجویان. نشریه علمی آموزش و ارزشیابی، 5(19):91-105.
هوشمندی، مرضیه. (1393). رابطه ابعاد کمال‌گرایی با باورهای معرفت- شناختی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد ارسنجان.
وصالی محمود، روشنک احدی، حسن کجباف، محمدباقر.، و نشاط دوست حمیدطاهر. (1396). اثربخشی مداخله مبتنی بر ذهن آگاهی ویژه کودکان بر ذهن آگاهی و سلامت روان آن ها.مطالعات ناتوانی،7(13): 1-8
یوسفی، فریده. (1385) بررسی رابطة راهبردهای شناختی تنظیم هیجان با افسردگی و اضطراب در دانش آموزان مراکز راهنمایی استعدادهای درخشان. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 6(4): 871-892
References
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5). American Psychiatric Pub.
Butler, A. C., Chapman, J. F., Forman, E. M., & Beck, A. T. (2006). The empirical status of cognitivebehavioral therapy: A review of meta-analyses. Clinical Psychology Review, 26, 17–31.
Dockray, S., & Steptoe, A. (2010). Positive affect and psychobiological processes. Neuroscience & Biology-Behavioral Reviews, 35 (1), 69-75.
Flett, G. L., Greene, A., & Hewitt, P. L (2004). Dimensions of perfectionism and anxiety sensitivity. Journal of Rational-Emotive Cognitive Behavior Therapy, 22, 39-57.
Ford Q, Gross J. (2018). Emotion regulation: Why beliefs matter.Canadian Psychology/ psychologie canadienne,59(1), 1
Garnefski, N., Kraaij, V., & Spinhoven, P. (2002). Manual for the use of the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire. Leiderdorp, The Netherlands: DATEC.
Hu T, Zhang D, Wang J, Mistry R, Ran G, Wang X. (2014). Relation between emotion regulation and mental health: A meta-analytic review. Psychological Reports, 114, 341-362.
Huffman J.C, Millstein R.A, Mastromauro C.A, Moore S.V, Celano C.M, Bedoya C.A, et al. (2016). A positive psychology intervention for patients with an acute coronary syndrome: treatment development and proof-of-concept trial. J Happiness Stud., 17(5): 1985- 2006
Layous, K., Lee, H., Choi, I., & Lyubomirsky, S. (2014). Culture matters when designing a successful happiness-increasing activity: A comparison of the United States and South Korea. Journal of Cross-Cultural Psychology, 44 (8), 1294–1303.
Lyubomirsky, S., & Layous, K. (2013). How do simple positive activities increase wellbeing?. Current Directions in Psychological Science,, 22(1): 57-62.
Melrose, Sh. (2011). Perfectionism and Depression: Vulnerabilities Nurses Need to Understand. Nursing Research and Practice, 11 (1), 31-5.
Peterson, C., Park, N. (2016). Orientation to happiness and life satisfaction: The full life versus the empty life. Journal of Happiness Studies, 6: 25-41.
Rebecca Crone (2009).Mindfulness –based Cognitive therapy; The CBT Distinctive Feature series; Rebecca Crone.
Sawyer K, Zunszain P, Dazzan P, Pariante M. (2019). Intergenerational transmission of depression: clinical observations and molecular mechanisms.Molecular psychiatry,24(8), 1157-1177.
Sayegh L, Locke D, Pistilli D, Penberth J, Chachamovich E, McCullough J, Turecki G. (2015). Cognitive behavioural analysis system of psychotherapy for treatment-resistant depression: adaptation to a group modality.Behaviour Change,29(2),97-108
Segal, Z, V. Wiliams, J. M. G. & Teasdale, J. D. (2002). Mindfulness-Bassed cognitive therapy for depression: A New Approach to Prevanting cognitive Behavioral therapy. Book Reviews. 1(3), 11.
Seligman, M. E. P., Steen, T., Park, N., & Peterson, Ch. (2005). Positive psychology Progress: Empirical validation of interventions. American Psychology, 60 (5), 410-421.
Sergeant, S., & Mongrain, M. (2014). An online optimism intervention reduces depression in pessimistic individuals. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 13, 157- 165.
Sin, N. L., & Lyubomirsky, S. (2009). Enhancing well-being and alleviating depressive symptoms with positive psychology interventions: A practice-friendly meta-analysis. Journal of Clinical Psychology, 65 (5), 467-487