تدوین مدل ساختاری ارتباط گرایش به سوء مصرف با الگوهای رابطه والد فرزند با میانجیگری مهارت های ارتباطی

زارع نژاد اشکذری, الهام; باقری, فریبرز; خلعتبری, جواد

doi:10.22034/aftj.2020.164973

تدوین مدل ساختاری ارتباط گرایش به سوء مصرف با الگوهای رابطه والد فرزند با میانجیگری مهارت های ارتباطی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران

² دانشیار گروه روانشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³ دانشیار گروه روانشناسی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران

10.22034/aftj.2020.164973

چکیده

هدف: پژوهش حاضر، تدوین مدل ساختاری ارتباط گرایش به سوء مصرف مواد مخدر با الگوهای تعامل والد- فرزند با میانجیگری مهارتهای ارتباطی دانشجویان بوده است. روش پژوهش: روش پژوهش، از نوع معادلات ساختاری بود. جامعۀ آماری، شامل کلیه دانشجویان دانشگاههای شهر تهران بود. از بین ایشان تعداد 600 نفر به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحلهای انتخاب شدند. ابزار اندازهگیری پژوهش شامل پرسشنامه الگوی روابط والد و فرزند باقری و غفاری (1392)، مقیاس آمادگی به اعتیاد زرگر (1385) و مهارتهای ارتباطی کوییندام (2004) بود. دادههای آماری علاوه بر توصیف آماری، به کمک ماتریس همبستگی و مدل‌سازی ساختاری Pls مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد متغیرهای درونزای آمادگی اعتیاد و مهارت ارتباطی، قابلیت پیش‌بینی قوی مدل را دارد و مدل از برازش مناسبی برخوردار است؛ کنترلمداری پدر بر مهارت ارتباطی دانشجویان مورد مطالعه اثرگذار است. اما تأثیر آن بر گرایش به سوءمصرف مواد رد میشود. امنیتمداری مادر بر آمادگی اعتیاد دانشجویان مؤثر است (89/0=β، 001/0>P) و مهارت ارتباطی بر آمادگی اعتیاد دانشجویان بهصورت منفی و معکوس موثر میباشد (32/0-=β، 001/0>P). نتیجه گیری: از اینرو، میتوان نتیجه گرفت مدل ساختاری ارتباط گرایش به سوءمصرف با الگوهای رابطه والد فرزند با میانجیگری مهارتهای ارتباطی از برازش مطلوبی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Codification of structural model for tendency to substance abuse with parent-child relation by mediation of communication skills

نویسندگان [English]

Elham Zarenezhad Ashkezari ¹
Fariborz Bagheri ²
javad Khalatbari ³

¹ PhD student, Department of Psychology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

² Associate Professor, Department of Psychology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

³ Associate Professor Department of Psychology, Tonekabon Branch, Islamic Azad University, Tonekabon, Iran

چکیده [English]

Aim: The current research was to develop a structural model of the relationship between the tendency to abuse drugs and the patterns of parent-child interaction with the mediation of students' communication skills. Method: The research method was structural equations. The statistical population included all students of Tehran universities. Among them, 600 people were selected by multi-stage random sampling method. The measuring tools of the research included Bagheri and Ghafari's Parent-Child Relationship Model Questionnaire (2012), Zargar Addiction Readiness Scale (2004) and Queendom's Communication Skills (2004). In addition to statistical description, statistical data were analyzed with the help of correlation matrix and PLS structural modeling. Result: The results showed that the endogenous variables of addiction readiness and communication skills have a strong predictive ability of the model and the model has a good fit. The control-orientation of the father has an effect on the communication skills of the studied students. But its effect on substance abuse tendency is rejected. Mother's emotional security is effective on students' addiction readiness (β=0.89, P<0.001) and communication skill is negatively and inversely effective on students' addiction readiness (β=-0.32, P<0.001). Conclusion: t Therefore, it can be concluded that the structural model of the relationship between abuse tendency and parent-child relationship patterns with the mediation of communication skills has a favorable fit.

کلیدواژه‌ها [English]

structural model
substance abuse tendency
communication skills
parent-child relationships

مراجع

اصغری، فرهاد.، قاسمیجوبنه، رضا.، قاری، ملیکا (1393). نقش سلامت خانواده اصلی و ویژگی‌های شخصیتی در آمادگی اعتیاد دانشجویان دختر. فصلنامه علمی- پژوهشی انتظام اجتماعی، 6(4): 47-64.

باقری، فریبرز (1392). الگوی ارتباط والد- فرزند، مدل نظری فرزند پروری بر مبنای هستیشناسی و انسانشناسی اسلامی. دوفصلنامه پژوهشی مطالعات معارف اسلامی و علوم تربیتی، 1: 5-38.

باقری، فریبرز.، و غفاری جعفرزادگان، فیروزه (1392). بررسی ویژگیهای روانسنجی (روایی و پایایی) و مدل نظری پرسشنامه الگوی ارتباط والد ـ فرزند، در افراد 15 تا 30 سال شهر تهران. فصلنامه اندازهگیری تربیتی، 12(4): 41-69.

پیرزاده، حجتاله.، نظری، محمدعلی.، زهراکار، کیانوش.، و باباییگیوی، رضا (1394). نقش کارکرد خانواده در پیش بینی گرایش به اختلالات اعتیادی و مرتبط با مواد در دانش آموزان 16 تا 19 ساله. سلامت اجتماعی، 3(1): 21-30.

حاجیحسنی، مهرداد.، شفیع آبادی، عبدالله.، پیرساقی، فهیمه.، کیانی پور، عمر (1391). رابطه بین پرخاشگری، ابراز وجود و افسردگی با آمادگی به اعتیاد در دانشجویان دختر دانشگاه علامه طباطبایی. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 49: 65-74.

حسینچاری، مسعود و رزاقی، علیرضا (1389). رابطه وضعیتهای هویت و مهارت های ارتباطی در دانش آموزان دبیرستانی عشایری و شهری. فصلنامه پژوهش در نظامهای آموزشی، 9: 27-52.

حسینخانزاده، عباسعلی.، طاهر، محبوبه.، سیدنوری، زهرا.، یحییزاده، آیدا.، و عیسیپور، مهدی (1392). رابطه شیوه تعامل والد فرزند با میزان اعتیادپذیری و گرایش به جنس مخالف در دانشجویان. اعتیادپژوهی، 7(28): 59-74.

حشمتی، اعظم.، یزدخواستی، فریبا.، مولوی، حسین (1391). تعیین رابطه بین مزاج و درک پذیرش و طرد پدر با رفتار پرخاشگرانه دو گروه دانش‌آموزان شنوا و ناشنوا در شهر اصفهان. فصلنامه پژوهشهای علوم شناختی و رفتاری، 2(1): 27-42.

دلاور، علی و رضایی، علیمحمد و علیزاده، ابراهیم (1388). رابطه مؤلفههای خانوادگی با نگرش به مواد مخدر در بین دانشآموزان مقطع متوسطه شهر تهران، فصلنامه دانشور رفتار، 16(37): 21-34.

زرگر، یداالله.، نجاریان، بهمن و نعمانی، عبدالزهرا (1387). بررسی رابطه ویژگیهای شخصیتی (هیجان خواهی، ابراز وجود سرسختی روانشناختی) نگرش مذهبی و رضایت زناشویی با آمادگی اعتیاد به مواد مخدر در کارکنان یک شرکت صنعتی در اهواز. مجله علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 3(14): 37-45.

ستوده، هدایتاللّه (1380). آسیبشناسی اجتماعی. تهران: آوای نور.

قاضینژاد، مریم.، و ساوالانپور، الهام. (1388). بررسی رابطه طرد اجتماعی و آمادگی برای اعتیاد. مسائل اجتماعی ایران، 63(13): 139-180.

ماسن، پ.ه.، هوستون، آ.ک.، و کانجر، ج.و.، (1390). رشد و شخصیت کودک. ترجمه مهشید یاسایی، تهران: انتشارات مرکز.

مداحی، محمدابراهیم.، لیاقت، ریتا.، صمدزاده، منا.، مرادی، ایرج (1390). بررسی تعامل رفتار سازشی و شیوه‌های فرزندپروری. مجله روان‌شناسی سلامت، 1(1): 43- 63.

محمدی، غلامرضا (1395). نقش دینداری، سبک های فرزندپروری و ناگویی هیجانی در آمادگی به اعتیاد نوجوانان. مجله طب انتظامی، 5(3): 205-212.

نوابخش، مهرداد.، و فتحی، سروش. (1390). شیوههای فرزندپروری و سازگاری اجتماعی فرزندان. پژوهش دینی، 22: 33-64.

نوروزینیا، روحانگیز، نوری سپهر محمد، احسان حیدری علی، کبیر کوروش(1393). مهارتهای ارتباطی اساتید دانشگاه علوم پزشکی البرز و ارتباط آن با نتایج ارزشیابی آنها. راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی، 1(1): 64-71.

وجودی، بابک.، عبدلپور، قاسم.، بخشیپور رودسری، عباس.، و عطارد، نسترن (1393). پیشبینی آمادگی به اعتیاد بر اساس سبکهای هویت، فرزند پروری و راهبردهای مقابلهای در دانش آموزان دروه متوسطه. مجله طب انتظامی، 3(2): 123-134.

هزارجریبی، جعفر.، ترکمان، مهدی.، و مرادی، غلامرضا (1389). عوامل مؤثر بر گرایش نوجوانان و جوانان پسر شهرستان کرج به مصرف مواد مخدر. فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی، 5(2): 322-338.

یوسفی، اکرم (1374). بررسی موانع ارتباطی موجود میان دبیران و مدیران از دیدگاه دبیران مدارس راهنمایی شهرسنان قم. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.

References

Charoenwongsak, P., Kinorn, S., & Hongsanguansri, W. (2017). Parenting styles in children and adolescents with substance use disorders: A Study from the princess mother national institute on drug abuse treatment, Thailand. Asian Journal of psychiatry, 18(2): 162-173.

Dogan, H., Bozgeyikli, H., & Bozda, C. (2015). Perceived Parenting Styles as Predictor of Internet Addiction in Adolescence, International Journal of Research in Education and Science. International Journal of Research in Education and Science, 1(2): 167–174.

Gutman, T., Hanson, C.S., Bernays, S., Craig, J.C., Sinha, A., Dart, A., Eddy, A., & etal. (2018). Child and Parental Perspectives on Communication and Decision Making in Pediatric CKD: A Focus Group Study. American Journal of Kidney Diseases, 1-13.

Jackson D., Usher K., & O'Brien L. (2007). Fractured families: Parental perspective of the effects of adolescent drug abuse on the family. Contemp. Nurse, 23: 321–330.

Kim, C., Yang, Z., & Lee, H. (2015). Parental style, parental practices, and socialization outcomes: An investigation of their linkages in the consumer socialization context. Journal of Economic Psychology, 49:15-33.

Monti, P.M., Rohsenow, D.J., Swift, R.M., Gulliver, S.B., Colby, S.M., Mueller, T.I. and et al. (2001). Naltrexone and Cue Exposure with Coping and Communication Skills Training for Alcoholics: Treatment Process and 1-Year Outcomes. Clinical and Experimental Research, 25(11):1634-1647.

Rastegar, F., & Dousti, Y. (2016). The Relationship between Internet Addiction, Self-Esteem and Depression among Female High School Students. Journal of Psychology and Behavioral Studies, 4(3): 99-106.

Rutherford, H., & Mayes, L. (2017). Parenting and Addiction: Neurobiological. Current Opinion in Psychology, 15: 55-60.

Popov, LM., Ilesanmi, RA. (2015). Parent-Child Relationship: Peculiarities and Outcome. Review of European Studies. 7(5):253.

Queendom, R. (2004). Communication skills Test-Revised. Available online by internet. http://www.Queendom.com/cgi-bin/tests/transfer.cgi.

Samokhvalova, A.G. (2016). Parenting Mistakes as a Factor in Communication Difficulties in children. Annual International Scientific Conference Early Childhood Care and Education. ECCE, 12-14.

Todorovic, j., Matejevic, M., & Simic, I. (2012). Educational styles, communication and contentment of students with their families. Social and Behavioral Sciences, 69:899-906.

Van Ryzina M.J, Fosco G.M, Dishion T.J. (2012). Family and peer predictors of substance use from early adolescence to early adulthood: An 11-year prospective analysis. Addictive Behaviors, 37(12):1314– 1324.

World Health Organization. (2014). Preventing Suicide: a Global Imperative. Geneva, Switzerland.

United Nations Office on Drugs and Crime. (2015). World drug report. United Nations publication.

Usher, K., Jackson, D., & O’Brien, L. (2007). Shattered dreams: Parental experiences of adolescent substance abuse. International Journal of Mental Health Nursing, 16(4): 422-430.