اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر سبک زندگی مبتنی بر خودکارآمدی وزن و ارزشمندی بدن در زنان مبتلا به چاقی

ناصری فر, محبوبه; سراج خرمی, ناصر; صفرزاده, سحر; حیدرئی, علیرضا

doi:10.22034/aftj.2022.333230.1460

اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر سبک زندگی مبتنی بر خودکارآمدی وزن و ارزشمندی بدن در زنان مبتلا به چاقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه روان‌شناسی سلامت، واحد بین‌المللی خرمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خرمشهر، ایران

² گروه روان‌شناسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

³ گروه روان‌شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

10.22034/aftj.2022.333230.1460

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر سبک زندگی مبتنی بر خودکارآمدی وزن و ارزشمندی بدن در زنان مبتلا به چاقی بود. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل کلیه زنان مبتلا به چاقی شهر ساری در سال 1398 بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند تعداد 30 نفر از آنان انتخاب و در گروه آزمایش و گواه (هر گروه 15نفر) قرار گرفتند. به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه‌های سبک زندگی مبتنی بر خودکارآمدی وزن کلارک، آبرامز، نیائورا، اتون و روسی (1991) و ارزشمندی بدن مندلسون، مندلسون و وایت (2001) استفاده شد. گروه‌ آزمایش تحت درمان شناختی-رفتاری براساس پروتکل رایت و همکاران (2017) در 8 جلسه 90 دقیقه‌‌ای انجام شد اما گروه گواه هیچ‌گونه مداخله‌ای دریافت نکرد. داده‌ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و نرم‌افزار spss.24 مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج نشان داد درمان شناختی- رفتاری بر بهبود سبک زندگی مبتنی بر خودکارآمدی وزن (08/10=F؛ 001/0>P) و افزایش ارزشمندی بدن (53/13=F؛ 001/0>P) زنان مبتلا به چاقی اثربخش بود. نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش می‌توان از درمان شناختی-رفتاری در جهت بهبود سبک زندگی مبتنی بر خودکارآمدی وزن و افزایش ارزشمندی بدن زنان مبتلا به چاقی بهره برد و از این راه به کاهش تنش در آنها کمک نمود.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.27172430.1401.3.2.24.4

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of Cognitive behavioral therapy on Lifestyle based on self-efficacy and Body value in Women with obesity

نویسندگان [English]

Mahboobeh Naserifar ¹
Naser Sarrajkhorrami ²
Sahar Safarzadeh ³
Alireza Heydarei ³

¹ Department of Health Psychology, Khoramshahr International Branch, Islamic Azad University, Khoramshahr, Iran

² Department of Psychology, Dezful Branch, Islamic Azad University, Dezful, Iran

³ Department of Psychology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran

چکیده [English]

Objective: The aim of this study was to evaluate the effectiveness of cognitive-behavioral therapy on lifestyle based on weight self-efficacy and body value in obese women. Methods: The present research method was quasi-experimental with pre-test-post-test design and follow-up with a control group. The statistical population included all women with obesity in Sari in 1398. Using purposive sampling method, 30 of them were selected and placed in the experimental and control groups (15 people in each group). Lifestyle questionnaires based on Clark, Abrams, Niaura, Aton and Rossi (1991) and Mendelssohn, Mendelssohn and White (2001) body value questionnaires were used to collect data. The experimental group underwent cognitive-behavioral therapy based on Wright et al. (2017) protocol in 8 sessions of 90 minutes but the control group did not receive any intervention. Data were analyzed using repeated measures analysis of variance and SPSS.24 software. Results: The results showed that cognitive-behavioral therapy improves lifestyle self-efficacy based on weight self-efficacy (F = 10.08; P <0.001) and increases body value (F = 13.53; P <0.001) in women with Obesity was effective. Conclusion: Based on the findings of this study, cognitive-behavioral therapy can be used to improve lifestyle based on weight self-efficacy and increase the value of the body of women with obesity and thus help reduce stress in them.

کلیدواژه‌ها [English]

obesity
lifestyle
self-efficacy
cognitive behavioral therapy

مراجع

آریاپوران، سعید.، و شیرزادی، محمد مهدی. (1391). رابطه کمال گرایی، ارزشمندی بدن و نگرانی با علائم اختلال خوردن در زنان داراری فعالیت ورزشی. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، 17(4): 68-77.

عابدشرق، نریمان.، رمضانی فارانی، علی.، قرایی، باقر.، قربانی، سعید.، و فراهانی، حسین. (1400). اثربخشی درمان شناختی رفتاری مبتنی بر اینترنت (ICBT) در کاهش وزن بدن و افزایش اثربخشی وزن سبک زندگی از طریق گروه مجازی: در طول همه‌گیری کووید-19. مجله طب نظامی، 23(3): 209-219.

پاکاندیش، شادی.، کراسکیان، آدیس.، و جمهری، فرهاد. (2020). مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان شناختی- رفتاری بر کیفیت زندگی و تصویر بدنی زنان مبتلا به چاقی. روان درمانی، (9)، 20-32.

عصمت، بیات.، رحیمیان بوگر، اسحق.، طلع پسند، سیاوش.، یوسفی چایجان، پارسا. (1393). اثربخشی درمان شناختی ـ رفتاری مبتنی بر خانواده در کاهش وزن کودکان مبتلا به چاقی. مجله‌ی غدد درون‌ریز و متابولیسم ایران. ۱۶ (۴): ۲۶۱-۲۵۴.

بهراد، بهنام.، بهرامی احسان، هادی.، رستمی، رضا.، صادقیان، سعید. (1394). تأثیر افزایش فرکانس رزونانس HRV بر کاهش افسردگی بیماران عروق کرونر قلب به دنبال جراحی CABG. فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی. 6(1): 61-88.

گلکاریان، پریسا.، شفیع آبادی، عبدالله.، و دلاور، علی. (1397). مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری و رژیم درمانی بر عزت نفس و فشار اجتماعی افراد چاق. مجله علمی روانشناسی اجتماعی، 6(47): 55-66.

ستاری، افروز.، حیدرئی، علیرضا.، عسگری، پرویز.، بختیارپور، سعید. (1399). مدل یابی چاقی کودکان بر اساس خودکارآمدی و شاخص توده بدنی مادر با میانجیگری پرخوری هیجانی و سطح فعالیت جسمی کودک. مجله پرستاری کودکان. ۷ (۲) :۵۷-۴۶.

مرادحاصلی، مستانه.، شمس اسفندآباد، حسن.، کاکاوند، علیرضا. (1395). مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان شناختی رفتاری بر خودکارآمدی و سبک زندگی مرتبط با کاهش وزن. 9(4): 74-89.

سهرابی، فاطمه.، پاشا، رضا.، نادری، فرح.، عسگری، پرویز.، احتشام زاده، پروین. (1396). بررسی میزان اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر نمایه توده بدنی و خودپنداره افراد با اضافه وزن. علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران. ۱۲ (۴) :۵۱-۴۳.

References

Anekwe, T. D., & Rahkovsky, I. (2018). The association between food prices and the blood glucose level of US adults with type 2 diabetes. American Journal of Public Health, 108(S6), S475-S482.

Aslam, M., Siddiqui, A. A., Sandeep, G., & Madhu, S. V. (2018). High prevalence of obesity among nursing personnel working in tertiary care hospital. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews, 12(3), 313-316.

Blackburne, T., Rodriguez, A., & Johnstone, S. J. (2016). A serious game to increase healthy food consumption in overweight or obese adults: randomized controlled trial. JMIR serious games, 4(2), e5708.

Bosy-Westphal, A., Geisler, C., Onur, S., Korth, O., Selberg, O., Schrezenmeir, J., & Müller, M. J. (2006). Value of body fat mass vs anthropometric obesity indices in the assessment of metabolic risk factors. International journal of obesity, 30(3), 475-483.

Bugge, A. B. (2016). Food advertising towards children and young people in Norway. Appetite, 98, 12-18.

Clark, M. M., Abrams, D. B., Niaura, R. S., Eaton, C. A., & Rossi, J. S. (1991). Self-efficacy in weight management. Journal of consulting and clinical psychology, 59(5), 739.

Dunkley, D. M., & Grilo, C. M. (2007). Self-criticism, low self-esteem, depressive symptoms, and over-evaluation of shape and weight in binge eating disorder patients. Behaviour research and therapy, 45(1), 139-149.

Elliston, K. G., Ferguson, S. G., Schüz, N., & Schüz, B. (2017). Situational cues and momentary food environment predict everyday eating behavior in adults with overweight and obesity. Health Psychology, 36(4), 337.

Epstein, E. E., McCrady, B. S., Hallgren, K. A., Gaba, A., Cook, S., Jensen, N., ... & Litt, M. D. (2018). Individual versus group female-specific cognitive behavior therapy for alcohol use disorder. Journal of substance abuse treatment, 88, 27-43.

Fairburn, C. G., & Harrison, P. J. (2003). Risk factors for anorexia nervosa. The Lancet, 361(9372), 1914.

Ferrand, C., Champely, S., & Filaire, E. (2009). The role of body-esteem in predicting disordered eating symptoms: A comparison of French aesthetic athletes and non-athletic females. Psychology of Sport and Exercise, 10(3), 373-380.

Flølo, T. N., Tell, G. S., Kolotkin, R. L., Aasprang, A., Norekvål, T. M., Våge, V., & Andersen, J. R. (2019). Eating self-efficacy as predictor of long-term weight loss and obesity-specific quality of life after sleeve gastrectomy: a prospective cohort study. Surgery for Obesity and Related Diseases, 15(2), 161-167.

Heidari, M., & Ghodusi, M. (2015). The relationship between body esteem and hope and mental health in breast cancer patients after mastectomy. Indian journal of palliative care, 21(2), 198.

Jackson, J. B., Pietrabissa, G., Rossi, A., Manzoni, G. M., & Castelnuovo, G. (2018). Brief strategic therapy and cognitive behavioral therapy for women with binge eating disorder and comorbid obesity: A randomized clinical trial one-year follow-up. Journal of consulting and clinical psychology, 86(8), 688.

Mendelson, B. K., Mendelson, M. J., & White, D. R. (2001). Body-esteem scale for adolescents and adults. Journal of personality assessment, 76(1), 90-106.

Miri, S. F., Lin, C. L., Irandoost, K., Rezazadeh, A., & Pakpour HA, A. (2017). Health related quality of life and Weight Self-Efficacy of Life style among normal-weight, overweight and obese Iranian adolescents: A case control study. International Journal of Pediatrics, 5(11).

Rader, S., Dorner, T. E., Schoberberger, R., & Wolf, H. (2017). Effects of a web-based follow-up intervention on self-efficacy in obesity treatment for women. Wiener Klinische Wochenschrift, 129(13), 472-481.

Raymond, K. L., & Lovell, G. P. (2016). Food addiction associations with psychological distress among people with type 2 diabetes. Journal of Diabetes and its Complications, 30(4), 651-656.

Sassaroli, S., Lauro, L. J. R., Ruggiero, G. M., Mauri, M. C., Vinai, P., & Frost, R. (2008). Perfectionism in depression, obsessive-compulsive disorder and eating disorders. Behaviour research and therapy, 46(6), 757-765.

Schyns, G., Roefs, A., Mulkens, S., & Jansen, A. (2016). Expectancy violation, reduction of food cue reactivity and less eating in the absence of hunger after one food cue exposure session for overweight and obese women. Behaviour Research and Therapy, 76, 57-64.

Wright, J. H., Brown, G. K., Thase, M. E., & Basco, M. R. (2017). Learning cognitive-behavior therapy: An illustrated guide. American Psychiatric Pub.

Yuan, F., Dong, H., Fang, K., Gong, J., & Lu, F. (2018). Effects of green tea on lipid metabolism in overweight or obese people: A meta‐analysis of randomized controlled trials. Molecular Nutrition & Food Research, 62(1), 1601122.

***