اثربخشی آموزش راهبردهای مدیریت هیجان مبتنی بر رویکرد زوج درمانی هیجان مدار بر عملکرد خانواده و رضایت زناشویی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه مشاوره، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

2 دانشیار گروه مشاوره، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

3 استادیار گروه مشاوره، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش راهبردهای مدیریت هیجان مبتنی بر رویکرد زوج درمانی هیجان مدار بر بهبود عملکرد خانواده و رضایت زناشویی بود. روش: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل و پیگیری دو ماهه بود؛ و جامعه آماری پژوهش 47 زوج‌ متعارض مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شهر تهران در سال 1400 بود که پس از غربالگری با پرسشنامه عملکرد خانواده مک‌مستر (1950) و رضایت زناشویی انریچ (1998) 32 زوج به شیوه در دسترس انتخاب و در گروه‌ آزمایش (16 زوج) و گروه گواه (16 زوج) به صورت تصادفی جایگزین شدند. گروه آزمایش به مدت هشت جلسه 90 دقیقه‌ای تحت مداخله راهبردهای مدیریت هیجان مبتنی بر رویکرد زوج درمانی هیجان مدار جانسون (2004) قرار گرفت و گروه گواه هیچ مداخله‌ای را دریافت نکردند. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس مختلط اندازه‌های مکرر تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج حاکی از تأثیر مداخله راهبردهای مدیریت هیجان مبتنی بر رویکرد زوج درمانی هیجان مدار بر نمره عملکرد خانواده (0.001=F= 15.78 ,P) و رضایت زناشویی (0.001=F= 15.16 ,P) و پایداری این تأثیر در مرحله پیگیری بود. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش شواهدی را پیشنهاد می‌کند که مداخله راهبردهای مدیریت هیجان مبتنی بر رویکرد زوج درمانی هیجان مدار برای افزایش رضایت زناشویی و بهبود عملکرد خانواده در زوج‌های دچار تعارض زناشویی روش مناسبی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Teaching Emotion Management Strategies Based on the Emotionally-Focused Couple Therapy Approach in Improving Family Functioning and Marital Satisfaction

نویسندگان [English]

  • fatemeh birak 1
  • Farideh Dokanehi Fard 2
  • Panteha Jahangir 3
1 PhD Student, Department of Counseling, Roodehen Branch, Islamic Azad University, Roodehen, Iran
2 Associate Professor of Counseling Department, Roudhen Branch, Islamic Azad University, Roudhen, Iran
3 Assistant Professor, Department of Counseling, Roudehen Branch, Islamic Azad University, Roudehen, Iran
چکیده [English]

Aim: The present study aimed to determine the effectiveness of teaching emotion management strategies based on the emotionally-focused couple therapy approach in improving family functioning and marital satisfaction. Methods: The research was semi-experimental and had a pretest-posttest design with a control group and a two-month follow-up. Its statistical population consisted of 47 conflicting couples who visited counseling centers in Tehran in 2021. After screening by the McMaster Model of Family Functioning (1950) and ENRICH Marital Satisfaction Scale (EMS) (1998), 32 couples were selected by the convenience sampling method and were randomly assigned to the experimental group (16 couples) and the control group (16 couples). The experimental group received the intervention of emotion management strategies based on Johnson's Emotionally-Focused Therapy (EFT) (2004) approach for eight 90-minute sessions, but the control group did not receive any intervention. Data were analyzed using the repeated-measures mixed-model analysis of variance (ANOVA). Results: The results indicated the effect of the emotion management strategies intervention based on the emotionally-focused couple therapy approach on the family functioning score (F=15.78, P=0.001) and marital satisfaction (F=15.16, P=0.001), and the stability of this effect was at the follow-up stage. Conclusion: The research results suggested evidence that the emotion management strategies intervention based on the emotionally-focused couple therapy approach was a suitable method to increase marital satisfaction and improve family functioning in couples with marital conflict.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Emotion management
  • Emotionally-Focused Couple Therapy
  • Family functioning
  • Marital satisfaction

مراجع

بدیهی زراعتی، فرنوش.، و موسوی، رقیه (1395). اثربخشی زوج درمانی هیجان مدار (EFT) بر تغییر سبک دلبستگی بزرگسالان و صمیمیت جنسی زوجین. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 7(25): 71-90.
پروندی، علی.، عارفی، مختار.، مرادی، اسما (1395). نقش عملکرد خانواده و الگوهای ارتباطی زوجین در پیش‌بینی رضایت زناشویی، فصلنامه آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی‌سازی خانواده، 2(1): 54-65.
پورمیدانی، سمیه.، نوری، ابوالقاسم.، و شفتی، سید عباس (1398). رابطه سبک زندگی با رضایت زناشویی. مجله خانواده پژوهی، 10 (39): 331-344.
تریوه، بهزاد.، کریمی، کیومرث.، اکبری، مریم.، و مرادی، امید (1399). الگوی ساختاری تعهد زناشویی بر اساس باورهای ارتباطی زناشویی، درگیری عاطفی و انتقاد در خانواده: نقش میانجیگری صمیمیت زناشویی. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 1(4): 55-72
ثنایی ذاکر، باقر.، هومن، عباس.، و علاقبند، ستیلا (1388). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران: مؤسسه انتشارات بعثت.
ثناگویی، محمد.، جان بزرگی، مسعود.، و مهدویان، علیرضا. (۱۳۹۰). رابطه الگوهای ارتباطی زوجین با رضامندی زناشویی. فصلنامه اسلام و روانشناسی، 9(2): ۵۷ – ۷۷.
جاویدی، نصیرالدین. (1392). اثربخشی زوج درمانی هیجان مدار بر بهبود رضایت زناشویی زوجین و کنترل رفتار خانواده، مشاوره کاربردی، 3(2): 65-78.
جاویدی، نصیرالدین.، سلیمانی، علی‌اکبر.، احمدی، خدابخش.، و صمد زاده، منا. (۱۳۹۲). اثربخشی زوج درمانی هیجان مدار بر بهبود الگوهای ارتباطی زوجین. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 11(5):21-48
جلالوند، زینب (1399). بررسی رابطه عملکرد خانواده با سلامت روان و رضایت زناشویی (زنان خانه‌دار شهر تهران). دومین کنفرانس بین‌المللی علوم تربیتی، روانشناسی، مشاوره، آموزش و پژوهش، تهران.
چراغی، مونا.، موتابی، فرشته.، صادقی، منصوره السادات.، مظاهری، محمدعلی.، بناغی، لیلی.، و سلمانی، خدیجه (1398). پیش‌بینی رضایت زناشویی بر اساس کیفیت ارتباط همسران با دو خانواده. مجله راهبرد فرهنگ، 4(31): 125-100.
حسینیان، سیمین.، و شفیع‌نیا، اعظم (1398). بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های حل تعارض بر کاهش تعارض‌های زناشویی زنان. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی، 1(4): 22-7.
دنکوب، منیره.، و میرزا، مژگان (1398). بررسی رابطه الگوهای ارتباطی و حل تعارض با رضایتمندی زناشویی کارکنان متأهل آموزش و پرورش شهرستان علی‌آباد کتول. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی. دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان.
دهشیری، غلامرضا.، و موسوی، سیده فاطمه. (1395). خصوصیات روان‌سنجی نسخه فارسی مقیاس سنجش رابطه بین زوجین. خانواده پژوهی، 12(1): 154-141.
رسولی، آراس.، و کهریزی، زری (1399). پیش‌بینی عملکرد خانواده بر اساس رابطه سبک‌های دلبستگی، تعهد مذهبی و سازگاری زناشویی با عملکرد خانواده دانشجویان متأهل. پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، 35(1): 57 – 74.
رستمی، مهدی.، سعادتی، نادره.، و یوسفی، زهرا. (1397). بررسی و مقایسه اثربخشی آموزش زوج‌درمانی هیجان مدار و راه حل مدار بر ترس از صمیمیت و رضایت جنسی زوجین، مشاوره کاربردی، 8(2): 1-22
شکری، امید.، و متینی، یکتا (1398). اثربخشی بازآموزی اسنادی بر فرآیندهای ارزیابی شناختی، راهبردهای حل تعارض و سازگاری زناشویی. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 13(3):431-409.
شیری، فاطمه.، گودرزی، محمود (1399). اثربخشی زوج درمانی سیستمی-رفتاری بر عملکرد خانواده و عملکرد جنسی زنان دارای همسر معتاد. روان‌شناسی کاربردی، 56(2): 346-368.
طالبی قره قشلاقی، بهنام.، اسماعیل‌پور، خلیل.، و هاشمی نصرت‌آباد، تورج (1395). رابطه تشابهات ویژگی‌های شخصیتی زوجین با رضایت زناشویی با میانجی‌گری تعارضات زناشویی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز.
کاظمی خوبان، زهرا.، و چابکی، عزیز (1396). رابطه عملکرد خانواده و سبک‌های هویتی در دانش آموزان دختر دبیرستان‌های شهر کرج. روانشناسی و روان‌پزشکی شناخت، 4(1): 26-37.
کریمی، جواد.، سودانی، منصور.، مهرابی زاده هنرمند، مهناز.، و نیسی، عبدالکاظم. (1392). مقایسه اثربخشی زوج درمانی یکپارچه نگر و زوج درمانی هیجان مدار بر علائم افسردگی و استرس پس از سانحه ناشی از روابط فرازناشویی در زوجین، روانشناسی بالینی، 5(2): 46-35
لواف، هانیه.، شکری، اسدلله.، و قنبری، سعید (1398). نقش واسطه‌ای مدل‌های ارتباطی زوجین در رابطه بین تعارض زناشویی و مشکلات درونی سازی و برونی‌سازی شده دختران. فصلنامه روانشناسی خانواده، 1(2): 18-3.
ماتلین، مارگارت. (2005) روانشناسی زنان. ترجمه مهدی گنجی (1398). تهران: نشر ساوالان.
موسوی، سیده فاطمه.، و ابویی مهریزی، مطهره (1399). مقایسه خود تعیین گری در رابطه زناشویی، تعهد به همسر و رضایت زناشویی در زنان و مردان بدون و دارای تعارض زناشویی مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره. رویش روان‌شناسی، 9(8): 28-41
مؤمنی، خدامراد.، کاووسی امید، سکینه. و امانی، رزیتا. (1394). پیش‌بینی تعهد زناشویی بر اساس تمایزیافتگی خود، همبستگی و انطباق‌پذیری خانواده و صمیمیت زناشویی. آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی‌سازی خانواده. ۱ (۲): ۴۶-۵۸
میرمحمدرضایی، زهرا.، و ساروخانی، باقر (1397). نقش جهانی شدن در تغییرات دو دهه اخیر خانواده ایرانی، فصلنامه فرهنگی-تربیتی زنان و خانواده، 13(44): 131-164.
میرشکاری، حمیدرضا.، ثناگوی محرر، غلامرضا.، و شیرازی، محمود (1399). اثربخشی آموزش خانواده درمانی ساختاری به شیوه گروهی بر عملکرد خانواده و رضایت زناشویی زنان دارای همسر جانباز. روانشناسی نظامی، 43(2): 61-73.
یوسفی، ناصر (1391). بررسی شاخص‌های روان‌سنجی مقیاس‌های شیوه سنجش خانوادگی مک مستر (FAD). فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 7(3): 112-84.
References
Abbasi Asfajir, A. A., & Ramezani L. (2017). The Relationship between Family Function and Marital Satisfaction with Marital Disaffection of Married Teachers in Behshahr. Quarterly of Sociological Studies of Youth, 8(24), 9-22.
Bercovitch, J. (2019). Social conflicts and third parties: Strategies of conflict resolution. Routledge.
Carr A. Family therapy and systemic interventions for child‐focused problems: the current evidence base. Journal of Family Therapy. 41(2):153-213.
Denton WH, Johnson SM, Burleson BR. (2019). Emotion-focused therapy-therapist fidelity scale (EFT-TFS): Conceptual development and content validity. J Couple Relatsh Ther. 2019; 8(3): 226-246.
Denton WH, Wittenborn AK, Golden RN. (2017). Augmenting antidepressant medication treatment of depressed women with emotionally focused therapy for couples: A randomized pilot study. J Marital Fam Ther. 38 1:23-38.
Dinkel, A., & Balck, F. (2019). An evaluation of the german relationship assessment scale. Swiss Journal of Psychology/Schweizerische Zeitschrift für Psychologie/Revue Suisse de Psychologie, 64(4), 259.
Givertz, M., Segrin, C., & Hanzal, A. (2019). The association between satisfaction and commitment differs across marital couple types. Communication Research, 36(4), 561- 584.
Greenberg L, Warwar S, Malcolm W. (2020). Emotion-focused couples therapy and the facilitation of forgiveness. J Marital Fam Ther. 36(1):28-42.
Hattori K. (2014). Emotionally focused therapy for Japanese couples: Development and empirical investigation of a culturally-sensitive EFT model. [dissertation]. Ottawa: School of Psychology, Faculty of Social Sciences, University of Ottawa/; 88-89.
Hyde, J. S. & DeLamater, J. D. (2018). Understanding Human Sexuality. McGraw-Hill Higher Education.
John, N. A., Seme, A., & Tsui, A. O. (2016). Partner relationships and health: Marital quality and health among peri-urban thiopian couples. Journal of Relationships Research, 7(2): 1-12.
Johnson SM. (2017). The contribution of emotionally focused couple therapy. Journal of Contempt Psychotherapy. 37(1): 41-52.
Johnson SM.(2018). The practice of emotionally focused couple therapy. 2nd ed. New York: Brunner- Routledge.
Johnson, S. M. (2004).The practice of emotionally focused couple therapy:creating connection(2nd Ed.). New York: Brunner-Routledge.
Johnson, S.M. (2007). The contribution of emotionally focused coupletherapy. Journal of Contemporary Psychotherapy, 37(1), 47-52.
Karney, B. R., & Bradbury, T. N. (2020). Research on Marital Satisfaction and Stability in the 2010s: Challenging Conventional Wisdom. Journal of Marriage and Family, 82(1), 100-116
Malek Asa, M., seyed Mousavi, P. S., Sadeghi, M. S., & Falahat Pisheh, M. (2017). Determining the role of Interactive patterns and caregiving behaviors in predicting marital commitment. Journal of Thought & Behavior in Clinical Psychology, 11(44), 27-36.
Marchal, J. P., Maurice-S, H., Trotsenburg, A. P., & Grootenhuis, M.A. (2017). Mothers and fathers of young Dutch adolescents with Down syndrome: Health related quality of life and family functioning. Res Dev Disabil, 59, 359-369.
Masters, A. (2018). Marriage, commitment and divorce in a matching model with differential aging. Review of Economic Dynamics, 11(3), 614–628.
McLean LM, Hales S. (2020). Childhood trauma, attachment style, and a couple’s experience of terminal cancer: Case study. Palliat Support Care. 8(2):227-233.
Miller, L. W., Ryan, C. E., Keitner, G. I., Bishop, D. S. & Epstein, N. B. (2020). The Mc Master approach to families: Theory, assessment, treatment and research. Journal of Family Therapy, 22(2), 168-189.
Momeni, Kh., Kavoosi Omid, S., & Amani, R. (2016). [Predicting marital commitment on the basis of differentiation of self, family adaptability and cohesion, and marital intimacy (Persian)]. Family Pathology, Counseling & Enrichment Journal. 1(2), 46-58.
Mullis, R. L., Brailsford, J. C., & Mullis, A. K. (2018). Relations between Identity formation and family characteristics among young adults. Journal of family Issues, 24(8), 966- 980.
Olson, D., Olson-Sigg, & Larson, P. (2018). The couple checkup. Nashville, TN: Thomas Nelson..
Palmer-Olsen L, Gold LL, Woolley SR. (2019). Supervising emotionally focused therapists: A systematic research-based model. J Marital Fam Ther. 37(4): 411-426.
Peng Y. (2018). The use of recursive frame analysis on an emotionally focused couples therapy session. The Qualitative Report. 19(63):1-25.
Robey, P. A., Wubbolding, N. R. E., & Carlson, J. (2019). Contemporary issues in couples counseling: Achoicetheory and reality therapy approach. New York: Rutledge.
Ryan, C. E., Epstein, N. B., Keitner, G. I., Miller, I. W., & Bishop, D. S. (2021). Evaluating and treating families: The McMaster approach. Routledge.
Shek, D. T. L. (2001). Paternal and Maternal Influences on Family Functioning among Hong Kong Chinese Families. The Journal of Genetic Psychology, 162, 1, 56-74.
Wan Nurayunee, B. W. Z., Noor Azniza, B. I., & Zarina, B. M. S. (2017).The Reliability of McMaster Family Assesment Device (Fad) Instruments Among Delinquent Teenagers. Journal of Humanities and Social Science, 22, 7, 40-43.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار