مقایسه اثر بخشی آموزش گروهی مفاهیم روانشناسی مثبت‌گرا و فراشناخت بر میزان اضطراب و تاب‌آوری نوجوان دختر در قرنطینه پاندمی کرونا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه روانشناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران

2 استادیار گروه روانشناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران

3 استاد گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی برنامه آموزش گروهی مداخله روانشناسی مثبت‌گرا و آموزش فراشناخت بر میزان اضطراب و تاب‌آوری نوجوانان دختر در قرنطینه پاندمی کرونا انجام شد. روش پژوهش: این پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری بود که مجموعاً 90 نفر دختر نوجوان با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه­ای چند مرحله‌ای انتخاب و به طور تصادفی در سه گروه مساوی (دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه هر گروه 30 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایشی آموزش فراشناخت به شکل ترکیبی بسته آموزشی ولز و رابینیا را در هشت جلسه 90 دقیقه‌ای به صورت هفتگی و گروه آزمایش روانشناسی مثبت‌گرا بسته ترکیبی چراغیان (1393) و بسته آموزشی (AFMAS) در 9 جلسه 90 دقیقه‌ای به صورت هفتگی دریافت کردند. هر سه گروه در سه مرحله‌ی پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری سه ماهه با استفاده از پرسشنامه‌های میزان اضطراب بک (1990) و تاب‌آوری کونور- دیویدسون (2003)  مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از آزمون واریانس با اندازه‌گیری مکرر تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان دادند که آموزش گروهی روانشناسی مثبت‌گرا (91/10=F، 002/0=P) و فراشناخت (92/11=F، 001/0=P) بر میزان اضطراب و آموزش گروهی روانشناسی مثبت‌گرا (50/16=F، 001/0=P) و فراشناخت (77/12=F، 001/0=P) بر میزان تاب‌آوری موثر بود و در میزان تاثیر بین دو آموزش تفاوت معنی­داری مشاهده نشد. نتیجه‌گیری: بنابراین نتیجه‌گیری شد که هر دو روش آموزش مثبت­گرا و فراشناخت بر کاهش میزان اضطراب و افزایش تاب‌آوری نوجوانان دختر موثر بوده‌اند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The comparison of the effectiveness of group training on the concepts of positivist psychology and metacognition on the level of anxiety and resilience of female adolescents during the Coronavirus pandemic quarantine

نویسندگان [English]

  • Fariba Narimani 1
  • Masoumeh Azmoudeh 2
  • Sholeh Livar Jani 2
  • Javad MeserAabadi 3
1 PhD Student, Department of Psychology, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
3 Professor, Department of Educational Sciences, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Aim: This study aimed to compare the effectiveness of group training plan of positive psychology intervention and metacognition training on anxiety and resilience of female adolescents in Coronavirus pandemic quarantine. Methods: This study was quasi-experimental with a pre-test-post-test design, a control group and a follow-up period. A total of 90 adolescent girls were selected by multi-stage cluster random sampling method, and were randomly assigned into three equal groups (two experimental groups and one control group, and each group included 30 people. The experimental group of metacognition received the combined training package of Wales and Robinia training package in eight sessions of 90 minutes per week, and the experimental group of positive psychology received the combined package of Cheraghian (2014) and the training package (AFMAS) in 9 sessions of 90 minutes per week. All three groups were evaluated in three stages pre-test, post-test, and a three-month follow-up using Anxiety Scale (1990) and Connor-Davidson (2003) Resilience Scale Measure. The data were analyzed using repeated-measures analysis of variance. Results: The findings indicated that group training of positive psychology (F = 10.91, P = 0.002) and metacognition (F = 11.92, P = 0.001) was effective on anxiety, and group training of positive psychology (F=16.50, P = 0.001) and metacognition (F = 812.77, P = 0.001) were effective on the level of resilience. And there was no significant difference between the effects of the two types of training. Conclusion: It was accordingly concluded that both positive and metacognitive training methods were effective in reducing anxiety and increasing the resilience of female adolescents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anxiety
  • Resilience
  • Positive Psychology
  • Metacognition
ابوبکری ماکویی، سهیلا.، قاسمی، سامان.، آزادی، محمدمهدی.، و عباسی، نازنین زهرا. (1399). تاثیر آموزش مهارت های فراشناخت بر اضطراب امتحان و درگیری تحصیلی دانش آوزان. رویش روان شناسی. 9 (5): 117-126.
اگورمن، پاتریشیا آ. (1399). تاب آوری زنان: هفت گام برای افزایش تاب آوری زنان. ترجمه: مقدسی، محمدرضا و حیدری، عفت، تهران: انتشارات جوانه رشد.
انوری، جلال.، و سرداری، باقر. (1398). اثربخشی روان درمانی مثبت گرا بر بهبود راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در دانش آموزان با علائم اضطرابی. پژوهشنامه روانشناسی مثبت.5 (2): 31-46.
اولاد قباد، طاهره. (1399). اثربخشی آموزش درمانی مثبت گرا بر تاب آوری و خود مهارگری دانش آموزان. ششمین همایش بین المللی روانشناسی مدرسه، تهران. https://civilica.com /doc/1203108.
برک، لورا. (1400). روانشناسی رشد.جلد دوم. ترجمه: سیدمحمدی ،یحیی. تهران: انتشارات ارسباران.
پرفکت، تیموتی ج و شوارتز، بنت ل. (1397). فراشناخت کاربردی. ترجمه: آزاد صفت، سید نادر و کارشکی، حسین. تهران: انتشارات ارجمند.
پوراکبران، الهه.، حسنی، جعفر.، و قاسمی مطلق، مهدی. (1399). بررسی فعالیت سیستم های مغزی- رفتاری و تاب آوری با نقش واسطه ای باورهای فراشناختی در بیماران مبتلا به سردرد تنشی. مجله  اصول بهداشت روانی. 23 (1): 39-28.
جوزف، استیون. (1398). روانشناسی مثبت نگر کاربردی. جلد اول، ترجمه: خمسه، اکرم، تهران: انتشارات ارجمند.
چراغیان، محمد (1393). بررسی اثر بخشی آموزش مثبت نگری بر افزایش احساس تعلق به مدرسه و روابط با دیگران در میان دانش آموزان دبیرستانهای شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علامه طباطبایی.
خالوئی، میثم.، اکبری پور، مهلا.، و سلطانی، امان اله. (1399). فراشناخت تحصیلی. تهران: انتشارات ماهواره.
خزائی، زینب. (1400). پیش بینی استرس ادراک شده و انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان بر اساس جو عاطفی والدین با میانجیگری حس انسجام در زمان شیوع کرونا. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی، دانشگاه پیام نور، واحد تهران جنوب.
سپندارنیا، مینا. (1398). رابطه باورهای فراشناختی و اضطراب با نقش میانجی سبک های حل مسئله در دانشجویان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
سهرابی فرد، محمد مهدی.، سیاهپوش منفرد، مسلم.، و کرایی، شهلا. (1398). اثربخشی فراشناخت درمانی بر شادکامی و اضطراب دانش آموزان پسر دوره دوم مقطع متوسطه شهر خرم آباد. دست آوردهای روانشناختی علوم تربیتی و روانشناسی. 26 (2): 199-218.
شرفی، محمدرضا. (1400). دنیای نوجوان. تهران: انتشارات منادی تربیت.
عارفی، مرضیه. (1394). روان شناسی رشد. تبریز: انتشارات یانار.
علیزاده، حمید. (1395). تاب آوری روانشناختی .تهران: انتشارات ارسباران.
کاویانی، حسین.، و موسوی، اشرف السادات. (1387). ویژگی­های روان سنجی پرسشنامه اضطراب بک در طبقات سنی و جنسی جمعیت ایرانی. مجله دانشکده پزشکی. 66 (2): 136-140.
کرین، ویلیام. (1399). نظریه های رشد مفاهیم و کاربردها. ترجمه: خوی نژاد، غلامرضا. تهران: انتشارات رشد. تاریخ انتشار به زبان اصلی 1980.
گل‌وردی، مهدی. (1396). تاب‌اوری ملی، مروری بر ادبیات تحقیق. فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی. 7 (25): 293-310.
گیمپل پیکاک، گرچن.، اروین، روث.، دالی، ادوارد.، و مرل، کنث. (1398). راهنمای عملی روان شناسی مدرسه. ترجمه: شیوندی چلیچه کامران و دریاپور، الهه . تهران: انتشارات کتاب ارجمند. تاریخ انتشار به زبان اصلی 2014.
محمدی، حمید.، سلم آبادی، مجتبی.، و مهدوی فرد، علی. (1398). بررسی نقش سواد والدین بر پیشرفت تحصیلی و سلامت روان دانش آموزان. ماهنامه پیشرفت های نوین در علوم رفتاری.4 (32): 25-39.
مرادی درده، مجتبی. (1399). پیش بینی اهمال کاری تحصیلی براساس طرح واره های ناکارآمد اولیه، باورهای فراشناخت و ویژگیهای شخصیتی دانش آموزان دورۀ دوم متوسطه شهرستان دلغان در سال تحصیلی 99-98. پایان نامه کارشناسی ارشد، مرکز پیام نور کبودر آهنگ، دانشگاه پیام نور استان همدان.
مرادی زاده، سیروس.، ویسکرمی، حسنعلی.، میردریکوند، فضل الله.، قدم پور، عزت الله.، و غضنفری، فیروزه. (1398). بررسی و مقایسه اثر بخشی روان درمانی مثبت نگر و واقعیت درمانی بر کاهش کمال گرایی و استرس تحصیلی دانش آموزان دختر تیزهوش. روان شناسی افراد استثنایی، 9 (34): 79-110.
مگیارموئه، جینا ال. (1398). فنون روان شناسی مثبت‌گرا. ترجمه: براتی سده، فرید. تهران: انتشارات رشد.
مونرو، ارین. (1397). راهنمای علمی درمان اضطراب دختران (از تشویق به سوی آرامش). ترجمه: نریمانی ، پریوش. تهران: انتشارات آوای نور.
مهاجری اول، نسترن. (1398). مقایسه اثربخشی درمان فراشناختی مبتنی بر ذهن آگاهی و tDCS بر اجتناب تجربه ای، نظم جویی شناختی هیجان و پردازش هیجانی افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. رساله دکتری تخصصی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی.
نصیری تاکامی، غلامرضا.، نجفی، محمود.، و طالع پسند، سیاوش. (1399). مقایسۀ اثربخشی روان‌درمانی مثبت‌نگر و درمان شناختی رفتاری گروهی بر سرمایه‌های روانشناختی نوجوانان با علائم افسردگی. پژوهش نامه روانشناسی مثبت.6 (2)، پیاپی (32): 79-98.
ولز، آدرین. (1396). راهنمای عملی درمان فراشناختی اضطراب و افسردگی. ترجمه: محمدخانی، شهرام. تهران: انتشارات مجد دانش.
ونیسنت پیل، نورمن. (1399). قدرت مثبت اندیشی. ترجمه: حسینی، اسماعیل. تهران: انتشارات نشر ثالث. (تاریخ انتشار به زبان اصلی 2019).
هاشمی، فاطمه.، صالحی، سعید.، و بابایی، مریم. (1398). اثربخشی روان درمانی مثبت گرا بر اضطراب اجتماعی و پرخاشگری نوجوانان روان رنجور خو مبتلا به استفاده آسیب زا از اینترنت. پنجمین کنفرانس ملی نوآوری های اخیر در روانشناسی، کابردها و توانمندی سازی با محوریت روان درمانی، تهران، https://civilica.com/doc/922441
هسن، گیل. (1398). چگونه می توان با نیروی تفکر مثبت به شادکامی دست یافت. ترجمه: خمسه، اکرم. تهران: انتشارات ارجمند. (تاریخ انتشار به زبان اصلی 2017(.
یعقوبی، ابوالقاسم.، و نسایی مقدم، بیان. (1398). اثربخشی روش مداخله ی روانشناسی مثبت گرا بر بهزیستی روان شناختی نوجوان، مجله روانپزشکی و روان شناسی بالینی ایران(1)25 .: 14-25.
یوسف وند، مهدی.، میر دریکوندی، فضل الله.، سپهوندی، محمدعلی.، و فرخ زادیان، علی اصغر. (1398). اثربخشی راهبردهای شناختی، فراشناختی بر تغییر سطح تاب‌آوری تحصیلی و تفکر ارجاعی دانش آموزان دختر. نشریه علمی آموزش و ارزشیابی. 12 (45): 13 -30.
References
Antoine, P., Dauvier, B., Andreotti, E., & Congard, A. (2018). Indivdual differences in the effects of a positive psychology, Intervention Journal: Personality and Individual Differences, 122, 140- 147.
Dijkstra, M.S., Keyes, C.LM., Graaf, R.D., & Ten Have, M. (2019). Recovery from mood and anxiety disorders: The influence of positive mental health. Journal of Affective Disorders, 252, 107-113.
Elis Wendy, E., Dumas Tara, M., & Forbes Lindsey, M. (2020). Physically isolated but socially connected: Psychological adjustment and stress among adolescents during the initial COVID-19 Crisis, Canadian Journal of Behavioural Science/Revue Canadienne des Sciences du Comportement, 52 (3): 177.
Han, J.R. (2020). The mediated effects of metacognition in the Relationship between shared-Leadership and Resilince of the Nursing students. Journal of Digital Convergence, 18 (10): 277- 284.
Hendriks, T., Dijkstra, M.S., Graafsma, T., Bohlmeijer, E., & De Jony, J. (2021). Positive Emotions as a potential Mediator of a Multi- component positive psychology intervention Aimed at Increasing Mental well- Being and Resilience. International Journal of Applied Positive Psychology, 6,1-21.
Hoffart, A., Johnson, S.U., Nordahl, H.M., & Wells, A. (2018). Mechanisms of change in metacognitive and cognitive behavioral therapy for treatment-resistant anxiety: The role of metacognitive beliefs and coping strategies. Gournal of Experimental Psychopathology, 9 (3) 2043808718787414.
 Khanna, P., & Singh, K. (2019). Do all Positive psychology exercises work for every one? Replication of Seligman etal.’s (2005) interventions among adolescents. Psychological Studies, 64 (1): 1 -10 
Rochat, L., Manolov, R., & Billieux, J. (2018). Efficacy of metacognitive therapy in improving mental health: A meta- analysis of single- case studies. Journal of Clinical Psychology 74 (6): 896-915.
sawyer, S.M. Azzopardi, P.S., Wickremavathne, D., & patton, G.C. (2018). The age of adolescence. The Lancet Child & Adolescent Health, 2 (3): 223-228.
Solem, S., Wells, A., Ottesen Kennair, L.E., Hagen. R., Nordahl, H., & Hjemdal, O. (2021). Metacognitive therapy versus cognitive- behavioral therapy in adults with generalized anxiety disorder: A 9- year follow-up study. Brain and Behavior, e 32358.
Tejad Gallardo, C.A., Blasco, B., Torrelles Nadal, C., & Alsinet, C. (2020). Effectts of school – based multicomponent positive psychology interventions On Well-being and distress in adolescents: a systematic review and meta- analysis, Journal of Youth and Adolescence 49(10): 1943-1960.
Thorslund, J., Evoy, P.M.M., & Anderson, R.A. (2020). Group metacognitive therapy for adolescents with anxiety and depressive disorders: A pilot study, Journal of Clinical Psychology 76(4): 625-645.