مقایسه اثربخشی بازی‌درمانی با و بدون آموزش والدین مبتنی بر دلبستگی بر کاهش رفتار پرخاشگرانه در کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه روانشناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

2 دانشیار گروه روانشناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

3 استادیار گروه روانشناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

هدف: هدف این مطالعه تعیین اثربخشی بازی ‌درمانی با و بدون آموزش والدین مبتنی بر دلبستگی بر میزان پرخاشگری کودکان مبتلا به نافرمانی مقابله‌ای بود. روش پژوهش: روش این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش-پس‌آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش کودکان 4 الی 6 ساله شهر تهران بود؛ روش نمونه‌گیری به شکل تصادفی چندمرحله‌ای بود که ابتدا از میان مناطق 22 گانه شهر تهران یازده منطقه به‌طور تصادفی انتخاب و سپس از بین مهدکودک‌های یازده منطقه با روش تصادفی ساده از هر منطقه یک مهدکودک انتخاب شد و پس از غربالگری با پرسشنامه علائم مرضی کودکان گادو و اسپیرافکین (1984) و مصاحبه بالینی 45 کودک انتخاب و در سه گروه آزمایش و گواه (هر گروه 15 کودک) به صورت تصادفی کاربندی شدند. گروه آزمایش بازی درمانی تحت مداخله بسته آموزشی بارکلی (2006) و گروه آزمایش بازی درمانی آموزش والدین مبتنی بر دلبستگی به مدت هشت جلسه 90 دقیقه‌ای قرار گرفتند و گروه گواه در حالت انتظار قرار گرفت؛ هر سه گروه در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با استفاده از چک لیست اختلالات رفتاری کودکان آخنباخ (1990) مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‌های جمع آوری شده با استفاده از واریانس اندازه‌های مکرر تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد که بازی ‌درمانی (17/6=F، 021/0=P) و بازی درمانی آموزش والدین مبتنی بر دلبستگی (89/5=F، 027/0=P) بر کاهش پرخاشگری کودکان مبتلا به بی‌اعتنایی مقابله‌ای موثر است و این تاثیر در مرحله پیگیری پایدار بود. همچنین آزمون تعقیبی نشان داد بازی درمانی مبتنی بر دلبستگی موثرتر است. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد  بازی درمانی همراه با مداخلات دلبستکی محور در کاهش پرخاشگری کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای موثر است و می‌توان از این دو روش در کاهش پرخاشگری این کودکان استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of the effectiveness of play therapy with and without attachment-based parent training on reducing aggressive behavior in children with oppositional defiant disorder

نویسندگان [English]

  • Akram Akbari 1
  • Nader Monirpour 2
  • Hsasan Mirzahoseini 3
1 Department of Psychology, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
2 Department of Psychology, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
3 Assistant Professoe, Department of Psychology, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
چکیده [English]

Aim: The present study aimed to evaluate the effectiveness of play therapy with and without attachment-based parental training on the level of aggression in children with oppositional defiant disorder. Methods: The method of this study was quasi-experimental with pre-test design and follow-up with a control group. The statistical population of the study was children aged 4 to 6 years in Tehran. A multi-stage random sampling method was used in this study. First, eleven districts were randomly selected from 22 districts of Tehran and then one kindergarten was selected from each district of 11 districts by using a convenience random method. After screening by Gadow and Sprafkin (1984) Children Symptoms Inventory and clinical interviews, 45 children were selected and randomly assigned to three experimental and control groups (15 children in each group). The Play Therapy Experimental Group 1 underwent the intervention of Barclays training package (2006) and the Play Therapy Experimental Group 2 underwent attachment-based parental training for eight 90-minute sessions, and the control group did not receive any training. All three groups were assessed in the pre-test, post-test and follow-up stages using the Achenbach (1990) Children Behavioral Disorders Checklist. The collected data were analyzed using repeated measures variance. Results: The results of this study showed that play therapy (F = 6.17, P = 0.021) and play therapy of attachment-based parental training (F = 5.89, P = 0.027) were effective in reducing aggression in children with oppositional defiant and this effect persisted during the follow-up phase. Post-hoc test also showed that attachment-based play therapy is more effective. Conclusion: The results showed that play therapy combined with attachment-based interventions is effective in reducing aggression in children with oppositional defiant disorder and these two methods can be used to reduce aggression in these children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Play Therapy
  • Attachment
  • Aggressive Behavior
  • Oppositional Defiant
آریاپوران، سعید.، و اسکندری، آرزو. (1395). اثربخشی بازی‌درمانی گروهی بر علائم نافرمانی مقابله‌ای و اختلال رفتار در کودکان ۶ تا ۹ ساله‌ی دارای علائم بیش‌فعالی-کاستی توجه، مجله پرستاری کودکان، 2(4): 44-50.
آقاجان بیگی، مهشید.، و شریفی درآمدی، پرویز. (1394). اثربخشی شن بازی‌درمانی بر اضطراب و پرخاشگری کودکان 5 تا 7سال. اولین کنگره علمی پژوهشی سراسری توسعه و ترویج علوم تربیتی و روانشناسی،جامعه‌شناسی و علوم فرهنگی اجتماعی ایران
امیری، محسن.، موللی، گیتا.، نسائیان، عباس.، حجازی، مسعود.، و اسدی گندمانی، رقیه. (1396). تأثیر آموزش مدیریت رفتار به مادران بر علائم اختلال و رفتارهای پرخاشگرانه کودکان با اختلال نافرمانی مقابله‌ای. مجله توانبخشی، 18(2): 84-97
جهان‌بخش، مرضیه.، بهادری، محمدحسین.، امیری، شعله و جمشیدی، آذر. (1390). اثربخشی درمان دلبستگی مادران بر علائم فزون اضطرابی دختران دارای مشکلات دلبستگی. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 4(20)؛ 41-26.
سیدموسوی، پریسا سادات.، و نوری مقدم، ثنا. (1395). دلبستگی و پیامدهای تحولی: نقش بازنمایی‌های ذهنی در پیش‌بینی مشکلات درونی سازی و برونی‌سازی کودکان. فصلنامه روانشناسی تحولی:روانشناسان ایرانی، 12(47)؛ 263-251.
سیدموسوی، پریسا سادات.، قنبری، سعید.، و مظاهری، محمدعلی. (1394). اثربخشی مداخله دلبستگی محور با روش پسخوراند ویدیویی بر کاهش بازنمایی‌های منفی و اضطراب جدایی. فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، 17(2)؛ 104-90.
سهرابی، فرامرز.، اسدزاده، حسن.، و عرب‌زاده، زهرا. (1393). اثربخشی والدینی بارکلی بر کاهش نشانه‌های اختلال نافرمانی در کودکان پیش‌دبستانی، روانشناسی مدرسه، 2(3): 82-103.
زینالی، شیرین.، خانجانی، زینب.، و سهرابی، فرامرز. (1394). اثربخشی آموزش والدین بر کاهش علائم اختلال سلوک و پرخاشگری نوجوانان، مجله سلامت و بهداشت، 5(6): 565-585.
رحیمی، چنگیز.، سجادی، مریم.، محمدی، نوراله، و خرمایی، فرهاد. (1393). تأثیر روش رابطه درمانی بر کاهش نشانگان در کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای. فصلنامه کودکان استثنایی. ۱۴ (۳) :۴۲-۳۱
دهقانی‌آرانی، فاطمه.، بشارت، محمدعلی.، پورحسین، رضا.، بهرامی احسان، هادی و آقامحمدی، اصغر. (1393). اثربخشی یک مدل مداخله دلبستگی محور بر شاخص‌های سلامت و دلبستگی کودکان مبتلا به بیماری مزمن. فصلنامه روانشناسی معاصر، 9(2)؛ 16-3.
صفری، سهیلا.، فرامرزی، سهراب.، و عابدی، احمد. (1393). تأثیر بازی‌درمانی شناختی - رفتاری بر نشانه‌های رفتاری دانش آموزان نافرمان، مجله پزشکی ارومیه، 25(3): 258-267.
صادقی، مریم.، اکبری چرمهینی، صغرا.، بهرامی، علی رضا.، و سید موسوی، پریسا سادات. (1400). اثربخشی بازی درمانی دلبستگی محور برخودکارآمدی والدینی مادران، تنظیم هیجانی و سازگاری اجتماعی کودکان دارای اضطراب جدایی: مطالعه موردی. فصلنامه روان شناسی کاربردی، 16(1): 1-20
قنبری، سعید.، خداپناهی، کریم.، مظاهری، محمدعلی و غلامعلی لواسانی، مسعود. (1392). اثربخشی آموزش والدین مبتنی بر نظریه دلبستگی بر افزایش کیفیت مراقبت مادران کودکان مضطرب پیش‌دبستانی. فصلنامه خانواده پژوهی، 9(4)؛ 426-407.
عسکری، مارال.، نادری، فرح.، احتشام‌زاده، پروین.، عسگری، پرویز و حیدری، علی‌رضا. (1396). اثربخشی مداخله ترکیبی طرحواره درمانی و درمان دلبستگی با مادران بر رابطه والد-کودک. نشریه پرستاری کودکان، 1(4)؛ 15-7.
عزیزی، آرمان.، کریمی پور، بنت الهدی.، رحمانی، شمس.، و ویسی، فرشید. (1395). مقایسه تأثیر درمان رابطه والد – کودک و درمان متمرکز بر خانواده بر کارکرد خانواده های دارای فرزند مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای. فصلنامه سلامت روان کودک، 3(2): 9-20  
محمدی پور، محمد.، و مزارعی ستوده، احمد. (1397). اثربخشی مداخله دلبستگی محور بر بهبود رابطه والد-کودک و کاهش نشانه‌های اضطراب جدایی در کودکان 7 تا 10 ساله. فصلنامه روان شناسی کاربردی، 12(2): 223-242.
مرشد، نرگس.، داوودی، ایران.، و بابامیری، محمد. (1394). اثربخشی بازی‌درمانی گروهی بر علائم لجبازی- نافرمانی کودکان، مجله آموزش و سلامت جامعه، 2(3): 12-18.
مینایی، اصغر. (1387). بررسی ساختار عاملی سوالات سندرمی سیاهه رفتاری کودک با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی. مجله روانشناسی تربیتی، 2(7): 93-114
نصرتی، مریم.، و نعمت طاوسی، محترم. (1399). اثربخشی بازی‌درمانگری مبتنی بر رابطه والد-کودک  بر تعارض والد-کودک و خودکارآمدی والدگری مادران. فصلنامه سنجش و پژوهش در مشاوره و روانشناسی، 2(1پیاپی3): 104-87
References
 Achenbach, T. M., & Rescolar, L. A. (2001). Manual for the ASEBA School– age forms and profiles. Burlington: ASEBA
Allen, B., Timmer, S. G., & Urquiza, A. J. (2014). Parent–Child Interaction Therapy as an attachment-based intervention: Theoretical rationale and pilot data with adopted children. Children and Youth Services Review, 47, 334-341.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders 5th ed. Arlington, VA: American Psychiatric Association.
Barkley, R.A. (2006). Attention deficit/hyperactivity disorder: A handbook for diagnosis and treatment (3rd ed). New York: Gilford Press.
Bjørseth, Å., & Wichstrøm, L. (2016). Effectiveness of parent-child interaction therapy (PCIT) in the treatment of young children’s behavior problems. A randomized controlled study. PloS one, 11(9), e0159845.
Dillman Taylor, D., Purswell, K., Lindo, N., Jayne, K., & Fernando, D. (2011). The impact of Child Parent Relationship Therapy on child behavior and parent-child relationships: An examination of parental divorce. International Journal of Play Therapy, 20(3), 124-137.
Goldsmith, D. F. (2010). The emotional dance of attachment. Clinical Social Work Journal, 38, 4-7.
Lippold, M.A., Davis, K.D., Lawson, K.M. & McHale, SM. (2016) Day-to-day consistency in positive parent–child interactions and youth well-Being. Journal of Child and Family Studies, 25(12): 3584-3592. doi:10.1007/s10826-016-0502-x
López-Villalobos JA, Andrés-De Llano JM, Rodríguez-Molinero L, Garrido-Redondo M, Sacristán-Martín AM, Martínez-Rivera MT, et al. (2014). Prevalence of oppositional defiant disorder in Spain. Revista de Psiquiatría y Salud Mental (English Edition). 7(2):80-87.
Karver, M. S, & Caporino, N. (2010). The Use of Empirically Supported Strategies for Building a Therapeutic Relationship with an Adolescent With Oppositional-Defiant Disorder. Cognitive behavioral practices, 17(2): 222-232.
Jensen-Hart, S.J., Christensen, J., Dutka, L., Leishman, J. C. (2012). Child Parent relationship training (CPRT): enhancing parent-child relationships for military Families.  Military Social Work, 13(1); 3-30
Salisbury, S. (2018). Using attachment enhancing activities based on the principles of Theraplay® to improve adult-child relationships and reduce a child’s ‘overall stress’ as measured by the Strength and Difficulties Questionnaire (SDQ). Emotional and Behavioural Difficulties, 23(4), 24440
Thompson, R. A. (2008). Early attachment and later development. In J. Cassidy, & P. R. Shaver (Eds.), Handbook of attachment: Theory ,resea-rch and clinical applications (pp.348-366). New York: Guilford Press.
Vanwagner, K. (2008). Attachment theory. Available at: http://psychology, About. Com
Wright, B., & Edginton, E. (2016). Evidence-based parenting interventions to promote secure attachment: findings from a systematic review and meta-analysis. Global pediatric health, 3, 2333794X16661888.
Yárnoz, S., Plazaola, M., & Etxeberria, M. P. J. (2008). Adaptation to divorce: An attachment based intervention with long term divorced parents. Journal of Divorce and Remarriage, 49, 291-307.