مقایسه اثربخشی درمان هیجان محور و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر خودتنظیمی هیجانی، بهزیستی روانشناختی زوجین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم تربیتی و مشاوره، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد، ایران

2 گروه علوم تربیتی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

3 گروه مشاوره، واحد قوچان، دانشگاه آزاد اسلامی، قوچان، ایران

چکیده

هدف: هدف این پژوهش تعیین اثربخشی درمان هیجان محور در مقایسه با درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر خودتنظیمی هیجانی، بهزیستی روانشناختی و تاب آوری زوجین بود. روش پژوهش: این پژوهش از نوع نیمهتجربی و کاربردی است که با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه و پیگیری سه ماهه انجام شد؛ جامعه آماری در پژوهش حاضر، تمامی زوجین دارای ناسازگاری زناشویی ساکن شهر قم-منطقه 4 بود که در بازه زمانی 6 ماهه دوم سال 1399 به مراکز مشاوره و روان درمانی در این منطقه از شهر قم مراجعه نموده‏اند. روش نمونه‌گیری بصورت در دسترس بود که پس از تعیین و جای گزینی تصادفی گروه‏های آزمایش و گواه درمان هیجان محور جانسون (2012) برای گروه آزمایش اول و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد هیز و استروسال (2010) برای گروه آزمایش دوم به صورت هشت جلسه یک ساعته اجرا شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه دشواری تنظیم هیجان (گرتز و رومر/2004)، پرسشنامه بهزیستی روان‏شناختی- فرم کوتاه (ریف/2002) بود که در سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری تکمیل شد. داده‌ها با استفاده از واریانس اندازه‌های مکرر تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج حاکی از تأثیر مداخله هیجان مدار و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر خودتنظیمی هیجانی (90/10 =F، 009/0 =P) و بهزیستی روان‌شناختی (10/31 =F، 001/0 =P) و پایداری این تأثیر در مرحله پیگیری بود. نتایج آزمون تعقیبی توکی نشان داد که تفاوت بین دو روش زوج درمانی معنادار نیست (31/0= P). نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش شواهدی را پیشنهاد می‌کند که مداخله زوج درمانی هیجان مدار و درمان پذیرش و تعهد برای بهبود و افزایش خودتنظیمی هیجانی و بهزیستی روان‌شناختی روش مناسبی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of the effectiveness of emotion-based therapy and acceptance and commitment-based therapy on emotional self-regulation, psychological well-being in couples

نویسندگان [English]

  • Mehri Azandaryani 1
  • Gholamreza Khajoei-Nejad 2
  • Hosein Akbariamarghan 3
1 PhD Student, Department of Educational Sciences and Counseling, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
2 Department of Educational Sciences, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
3 Assistant Professor, Department of Counseling, Quchan Branch, Islamic Azad University, Quchan, Iran.
چکیده [English]

In the present study, the effectiveness of emotion-based therapy and therapy based on acceptance and commitment on emotional self-regulation, psychological well-being and resilience of couples is to be compared. This is a quasi-experimental and applied research that was conducted with a pre-test-post-test design with a control group and 3-month follow-up; And after randomly identifying the experimental and control groups (2 experimental groups and the control group), emotion-based therapy and acceptance-commitment therapy, each in 8 sessions and each session for 1 hour (60 minutes). E) It was applied on the experimental groups and one week after the end of the treatment sessions, the experimental and control groups underwent post-test. The statistical population in the present study was all couples with marital incompatibility living in Qom-District 4 who referred to counseling and psychotherapy centers in this area of Qom during the second 6 months of 1399. Sampling method is available in two experimental groups and one control group. Data collection tools were emotion regulation difficulty questionnaire (Gertz and Roemer / 2004), psychological well-being questionnaire - short form (Reef / 2002), resilience questionnaire (Connor and Davidson / 2003). Finally, it is concluded that self-regulation of emotion of couples participating in emotion-based therapy and therapy based on acceptance and commitment is significantly different from the control group. It is significant and the resilience of couples participating in emotion-based therapy and therapy based on acceptance and commitment is significantly different from the control group.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Emotion-Based Therapy
  • Acceptance and Commitment Therapy
  • Emotional Self-Regulation
  • Psychological Well-Being
اخوان بی‌تقصیر، زهرا.، ثنایی ذاکر، باقر.، نوابی نژاد، شکوه.، و فرزاد، ولی‌الله. (1396). مقایسه اثربخشی زوج‌درمانی هیجان محور و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر رضایت و سازگاری زناشویی زوجین. مجله آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، 5(2):128-121
ارجایی، زینب.، کرمی نیا، رضا.، و احمدی طهور سلطانی، محسن. (1396). مقایسه اثربخشی درمان گروهی بین فردی روان پویشی و هیجان محور بر سبک دلبستگی نوجوانان دختر. مجله روان‌شناسی کاربردی. 11(4):514-495
اسدپور، اسماعیل.، نظری، علی‌محمد.، ثنایی ذاکر، باقر.، و شقاقی، شهرزاد. (1398). بررسی اثربخشی زوج‌درمانی هیجان محور برافزایش صمیمیت زناشویی زوجین مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شهر تهران. مجله پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره. 2(1):76-54. 
آقاگدی، پریسا.، گل پرور، محسن.، آقایی، اصغر.، و خیاطان، فلور. (1397). مقایسه اثربخشی درمان بخشش محور و درمان هیجان محور بر افسردگی و تاب‌آوری زنان آسیب‌دیده ز پیمان‌شکنی همسر. مجله سلامت جامعه. 12(1):12-1. 
بابایی گرمخانی، محسن.، کسایی، عبدالرحیم.، زهراکار، کیانوش.، و اسدپور، اسماعیل. (1398). اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر شفقت بر راهبردهای تنظیم هیجان و رضایت زناشویی زنان پیمان‌شکن دارای خیانت سایبری. مجله مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 9(2):92-73. 
جهانگیری، علی.، شیردل، ملیحه.، و قره چورلو، سونیا. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم شناختی هیجان و خودکارآمدی در افراد سوءمصرف کننده مواد. مجله پزشکی خراسان شمالی. 10(2):54-41
حسن زاده، منیره.، اکبری، بهمن.، و ابوالقاسمی، عباس. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهزیستی روان‌شناختی و عملکرد جنسی زنان باسابقه ناباروری. مجله مراقبت و مامایی ابن‌سینا. 27(4):259-248
خانجانی، مهدی.، شهیدی، شهریار.، فتح آبادی، جلیل.، مظاهری، محمد علی.، و شکری، امید. (1393). ساختار عاملی و ویژگی‌های روان‌سنجی فرم کوتاه (18 سوالی) مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف در دانشجویان دختر و پسر. اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی، 9(32): 27-36.
خضرآبادی، فاطمه.، و نیکنام، ماندانا. (1398). اثربخشی زوج‌درمانی هیجان مدار بر سبک دلبستگی و رضایت جنسی زوجین. مجله دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. 26(3):225-213. 
رستمی، مهدی.، سعادتی، نادره.، یوسفی، زهرا. (1397). بررسی و مقایسه اثربخشی آموزش زوج‌درمانی هیجان مدار و راه‌حل مدار بر ترس از صمیمیت و رضایت جنسی زوجین. مشاوره کاربردی، 8(2): 1-22.
رستمی، مریم.، ابوالقاسمی، عباس.، و نریمانی، محمد. (1392). اثربخشی درمان مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی بر بهزیستی روان‌شناختی زوجین ناسازگار. مجله مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 3(1):123-105
رضازاده، مسعود.، صدری دمیرچی، اسماعیل.، و قمری کیوی، حسین. (1398). اثربخشی برنامه آموزش پیش از ازدواج بر نگرش درباره ازدواج، تاب‌آوری و انتظار از ازدواج. مجله مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 9(1):124-109
زهراکار، کیانوش.، تاجیک اسمعیلی، عزیزالله.، محسن زاده، فرشاد.، و هزاروسی، بهرام. (1398). شناسایی عوامل زمینه‌ساز طلاق هیجانی در بافت فرهنگی اجتماعی شهر کرج. مجله مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 9(1):142-125
صابری فرد، فرشته.، و حاجی اربابی، فاطمه. (1398). رابطه جو عاطفی خانواده با خودتنظیمی هیجانی و تاب‌آوری در دانشجویان دانشگاه آزاد مشهد. مجله روان‌شناسی و روان‌پزشکی شناخت. 6(1):63-49
صمدی کاشانی، سحر.، جعفری، فاطمه.، و آسایش، محمدحسن. (1396). اثربخشی درمان متمرکز بر هیجان بر تاب‌آوری زوجین دارای تعارض زناشویی. نهمین کنفرانس بین‌المللی روان‌درمانی. تهران
عباسی، سمیه.، دوکانه ای فرد، فریده.، و شفیع آبادی، عبدالله. (1397). مقایسه اثربخشی درمان هیجان محور و درمان شناختی-رفتاری بر انسجام خانوادگی و رضایت زناشویی همسران جانباز شهرستان خرم آباد. مجله علوم روان‌شناختی. 17(71):829-823
عباسی، منظر.، سیاه کمری، راحله.، نصرتی، رقیه.، حیدری شرف، پریسا.، و طریقتی مرام، فاطمه. (1398). رابطه کیفیت زندگی و تاب‌آوری با دلزدگی زناشویی معلمان زن شهر کرمانشاه. مجله رویش روان‌شناسی. 8(6):86-79
عظیمی فر، شیرین.، فاتحی زاده، مریم.، بهرامی، فاطمه.، و احمدی، سیداحمد. (1395). مقایسه درمان پذیرش و تعهد با درمان شناختی-رفتاری برافزایش شادی و رضایت زوجین. مجله روان‌شناسی و روان‌پزشکی شناخت. 3(2):81-56
قاصدی، مسعود.، باقری، فریبرز.، و کیامنش، علیرضا. (1397). مقایسه اثربخشی دو روش درمان گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان پذیرش و تعهد بر بخشش، تنظیم هیجان و صمیمیت زناشویی. مجله اخلاق زیستی. 8(29):98-81
کاکابرایی، کیوان.، و شریفی، محمد. (1396). اثربخشی درمان هیجان مدار بر بهزیستی ذهنی و سازگاری فردی- اجتماعی زنان مطلقه. مجله زن و فرهنگ. 9(34):142-129
نصیری، سارا،. عسکری­زاده، قاسم.، و فضیلت­پور، مسعود. (1395). نقش راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، سرسختی روان‌شناختی و خوش‌بینی در پیش‌بینی اضطراب مرگ زنان در سه‌ماهه سوم بارداری. نشریه روان پرستاری. 4(6):58-50
References
Cardel MI, Ross KM, Butryn WT, Eastman A, Dillard JR. (2020). Acceptance-based therapy: the potential to augment behavioral interventions in the treatment of type 2 diabetes. Nutr Diabetes. 10(3):67-75
Clarke LK, Osborne MS, Baranoff JA. (2020). Examining a Group Acceptance and Commitment Therapy Intervention for Music Performance Anxiety in Student Vocalists. Front Psychol. 11(31):1127-37
Diener, E. Oishi, S. & Lucas, R. E. (2003). Personality, culture, and subjective well-being. Annual Review of Psychology, 54, 403-425
Faircloth, A. L. (2017). Resilience as a mediator of the relationship between negative life events and psychological well-being. Electronic Theses & Dissertations. Georgia southern university
Finlon K, Izard C, Seidnfeld A, Morgan J. (2015). Emotion-based preventive intervention: Effectively promoting emotion knowledge and adaptive behavior among at-risk preschoolers. Dev Psychopathol. 27(41):1353–1365.
Forman, E. M & Butryn, M. L. (2015). A new look at the science of weight control: how acceptance and commitment strategies can address the challenge of self-regulation. Appetite 84, 171–180
Gomez-Lopez M, Viejo C, Ortega-Ruiz R. (2019). Well-Being and Romantic Relationships: A Systematic Review in Adolescence and Emerging Adulthood. Int J Environ Res Public Health. 16(13):2415-2426
Gorka SM, Young SB, Klumpp H, Kennedy AE, Francis J, Langenecker SA. (2019). Emotion-based brain mechanisms and predictors for SSRI and CBT treatment of anxiety and depression: a randomized trial. Neuropsychopharmacology. 44(9):1639–1648
Haspert V, Wieser MJ, Pauli P, Reicherts P. (2020). Acceptance-Based Emotion Regulation Reduces Subjective and Physiological Pain Responses. Front *Psychol. 11(6):1514-24
Hayes, S. C. & Strosahl, K.D. (2010). Apractical Guide to Acceptance and  Commitment therapy. New York: Springer Science and Business  Media Inc.
Hodges SDDenning KRLieber S. (2018). Perspective taking: motivation and impediment to shared reality. Curr Opin Psychol. 23:104-108
Johnson, S.M. (2012). The practice of emotionally focused couple therapy. New York: Brunner – Rutledge.
Kuhlthau KA, Luberto CM, Traeger L, Millstein RA, Perez GK, Lindly OJ, et al. (2020). A Virtual Resiliency Intervention for Parents of Children with Autism: A Randomized Pilot Trial. J Autism Dev Disord. 50(7):2513-2526.
Ryff, C. D. & Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69, 716-727.
Schoebi, D & Randall, A.K. (2015). Emotional Dynamics in Intimate Relationships. Emotion Review. 7(4):342-348
Spencer.M, Stith, S. Cafferky, B. (2019). Risk markers for physical intimate partner violence victimization: A meta-analysis. Journal Aggression and Violent Behavior. 44(8):1-17.
Tokimoto S, Tokimoto N. (2018). Perspective-Taking in Sentence Comprehension: Time and Empathy. Front Psychol. 29(9):1574-88
van der Stouwe T, Asscher JJ, Hoeve M, van der Laan PH, Stams GJJM. (2018). The Influence of Treatment Motivation on Outcomes of Social Skills Training for Juvenile Delinquents. Int J Offender Ther Comp Criminol. 62(1):108-128.
Zhang, C.Q. Leeming, E. Smith, P. Chung, P.K. Hagger, M.S. & Hayes, S.C. (2018). Acceptance and commitment therapy for health behavior change: a contextually-driven approach. Frontiers in psychology, 8, 2350
Ziarko M, Mojs E, Sikorska D, Samborski W. (2020). Coping and Life Satisfaction: Mediating Role of Ego-Resiliency in Patients with Rheumatoid Arthritis. Med Princ Pract. 29(2):160-165.
Zwicker, A.E. (2013). Understanding divorce in the context of stepfamilies. A thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of doctor of philosophy in the faculty of graduate studies (psychology) the university of British Columbia (Vancouver)