اثربخشی طرحواره درمانی بر کیفیت زندگی دختران نوجوان دارای اختلال شخصیت مرزی

زمانی, مینا; ستوده اصل, نعمت; مکوند حسینی, شاهرخ; صباحی, پرویز

doi:10.22034/aftj.2021.245611.1014

اثربخشی طرحواره درمانی بر کیفیت زندگی دختران نوجوان دارای اختلال شخصیت مرزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری روانشناسی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

² دانشیار گروه روانشناسی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

³ دانشیار گروه روانشناسی بالینی، دانشگاه سمنان، ایران

⁴ استادیار گروه روان شناسی، دانشگاه سمنان، ایران

10.22034/aftj.2021.245611.1014

چکیده

هدف: هدف این پژوهش تعیین اثربخشی طرحواره درمانی با سه روش فنون شناختی، تجربی و رفتاری بر کیفیت زندگی نوجوانان دارای اختلال شخصیت مرزی بود. روش پژوهش: پژوهش حاضر طرح عاملی آزمایشی واقعی با پیش آزمون و پس آزمون همراه با مرحله پیگیری 2 ماهه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمامی بیماران نوجوان دختر در بازه سنی 15 تا 17 و مبتلا به اختلال نشانگان مرزی کلینیک درمانی پیوند بخش عمومی شهر بجنورد در سال 1400-1399 بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده تعداد 40 نفر از آنان انتخاب و در سه گروه آزمایش فنون شناختی، تجربی و رفتاری (هر گروه 10 نفر) و یک گروه گواه (10 نفر) جایگزین شدند. گروههای‌ آزمایش تحت بیست جلسه 90 دقیقهای طرحواره درمانی با فنون شناختی، تجربی و رفتاری یانگ و همکاران (2003) قرار گرفتند؛ اما گروه گواه هیچ‌گونه مداخله‏ای دریافت نکرد و در لیست انتظار باقی ماند. ابزارهای پژوهش پرسشنامه ویژگی‌های شخصیت مرزی کریگ و همکاران (2005) و پرسشنامه کیفیت زندگی توسط وار و شوربون (1992) بودغ داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه‏گیری مکرر تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد طرحواره درمانی با فنون سه گانه شناختی، تجربی و رفتاری در افزایش کیفیت زندگی (704/56=F، 001/0=P) و ابعاد عملکرد جسمی (950/20=F؛ 001/0=P)، محدودیت سلامت جسمانی (484/20=F؛ 001/0=P)، درد بدنی (135/21=F؛ 001/0=P)، سلامت عمومی (900/9=F؛ 001/0=P)، سرزندگی (290/8=F؛ 001/0=P)، عملکرد اجتماعی (027/13=F؛ 001/0=P)، محدویت مشکلات هیجانی (036/7=F؛ 001/0=P) و بهزیستی هیجانی (252/8=F؛ 001/0=P) موثر است و این تاثیر در مرحله پیگیری پایدار بود (05/0>P). نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج پژوهش حاضر، میتوان گفت که طرحواره درمانی میتواند به عنوان یک شیوه درمانی بر اساس فنون سه گانه شناختی، تجربی و رفتاری برای افزایش کیفیت زندگی دختران نوجوانان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در مراکز درمانی به کار برده شوند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.27172430.1400.2.3.13.8

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of schema therapy on the quality of life of adolescent girls with borderline personality disorder

نویسندگان [English]

Mina Zamani ¹
Nemat Sotodeh asl ²
Shahrokh Makvand hoseini ³
Parviz sabahi ⁴

¹ PhD Student in Psychology, Semnan Branch, Islamic Azad University, Semnan, Iran

² Associate Professor, Department of Psychology, Semnan Branch, Islamic Azad University, Semnan, Iran.

³ Associate Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Semnan Branch, Semnan, Iran

⁴ Assistant Professor, Department of Psychology, Semnan University, Iran

چکیده [English]

Aim: The aim of this study was to determine the effectiveness of schema therapy on quality of life in adolescents with borderline personality disorder. Methods: The present study was a real experimental factor design with pre-test and post-test with a 2-month follow-up phase. The statistical population of the present study included all adolescent female patients in the age range of 15 to 17 and with borderline syndrome disorder in Bojnourd public ward transplant clinic in 1399-1400. Using simple random sampling method, 40 of them were selected and 3 experimental groups (10 people in each group) and one control group (10 people) were replaced. The experimental groups underwent 20 sessions of 90-minute schema therapy with cognitive, experimental and behavioral techniques; But the control group did not receive any intervention and remained on the waiting list. The Borderline Personality Traits Scale for Children (BPFS-C) of Craig et al. (2005) and the Quality of Life Questionnaire (SF-36) by War and Chorbon (1992) were used to collect data. The analysis of the information obtained from the implementation of the questionnaires was performed through SPSS software version 24 in two descriptive and inferential sections (analysis of variance with repeated measures and Ben Foroni post hoc test). Results: The results showed that the mentioned treatment with its three techniques in the post-test and follow-up stage compared to the control group had a significant effect on increasing the quality of life of borderline personality (P <0.05). Conclusion: Based on the results of the present study, it can be said that schema therapy can be used as a treatment method to increase the quality of life of borderline personality of adolescent girls with borderline personality disorder in medical centers.

کلیدواژه‌ها [English]

Schema therapy
quality of life
borderline personality

مراجع

آذرفر، فاطمه.، مکوند حسینی، شاهرخ.، و صباحی، پرویز. (1398 الف). بررسی تاثیر درگیری خانواده در اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیک کوتاه مدت بر بهبود نوجوانان دختر دارای علائم اختلال شخصیت مرزی. فصلنامه خانواده پژوهی، 15(57): 125-105.

آذرفر، فاطمه.، مکوند حسینی، شاهرخ.، و صباحی، پرویز. (1398 ب). اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک کوتاه مدت گروهی بر کیفیت زندگی دختران نوجوان با علایم اختلال شخصیت مرزی. فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی، 13(2): 114-100.

اسماعیلیان، نسرین.، دهقانی، محسن.، مرادی، علیرضا.، و خطیبی، علی. (1399). سوگیری توجه و حافظه کاری در افراد دارای نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی با و بدون سابقه خودجرحی. مجله تازههای علوم شناختی، 22(1): 48-36.

افرا، ارغوان.، سنیسل بچاری، شیما.، رحیمی حسن آباد، ویدا.، و روهنده، روح الله. (1398). بررسی ارتباط بین کیفیت زندگی و سواد سلامت دانشجویان دانشکدۀ علوم پزشکی آبادان. نشریه آموزش پرستاری، 8(1): 60-53.

آهوان، مسعود.، قوتی، عاطفه.، و یعقوبی، محمد. (137). اثربخشی طرحواره درمانی گروهی بر بهبود طرحواره‏های ناسازگار اولیه و تنظیم هیجان در افراد دارای اختلال شخصیت مرزی با رفتار خودزنی و خودکشی دختران نوجوان بین ۱۴ تا ۱۸ سال مشهد. فصلنامه ایده های نوین روانشناسی، 2(6): 14-1.

بیداری، فرزانه.، و حاجی علیزاده، کبری. (1398). اثربخشی طرحواره درمانی بر راهبردهای شناختی هیجان، تحمل پریشانی و ناگویی خلقی بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی. فصلنامه مطالعات روانشناختی، 15(2): 10-1.

ثمین، طاهره.، و اخلاقی کوهپایی، حسین. (1398). پیش‌بینی امید به زندگی برمبنای کیفیت زندگی، استرس ادراک شده و خستگی در بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس. فصلنامه علمی پژوهشی روانشناسی سلامت، 8(29): 118-101.

حسینی امام، سیده سامرا.، نجفی، محمود.، مکوند حسینی، شاهرخ.، صلواتی، مژگان.، و رضایی، علی محمد. (1398). مقایسه اثربخشی آموزش مهارت تنظیم هیجان مبتنی بر مدل گراس و مدل لینهان بر افکار خودکشی در نوجوانان دارای نشانگان بالینی شخصیت مرزی. مطالعات روانشناختی، 15(1): 146-131.

خدابندهلو، سعید.، نجفی، محمود.، و رحیمیان بوگر، اسحق. (1396). اثربخشی طرحواره درمانی ذهنیت مدار بر کاهش علایم خودشیفتگی مبتلایان به اختلال شخصیت خودشیفته: پژوهش مورد-منفرد. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 15(3): 330-321.

ذکی بخش محمدی، نسیم.، بشرپور، سجاد.، نریمانی، محمد.، و کرد، مسلم. (1398). حافظه‌ کاری و اختلال شخصیت: بررسی اثربخشی آموزش حافظه‌ی کاری با محرک عاطفی بر کاهش رفتارهای خودجرحی افراد دارای اختلال شخصیت مرزی. فصلنامه روانشناسی شناختی، 7(4): 62-49.

زرگر، یدالله.، سجادی، سیده فاطمه.، مهرابی زاده هنرمند، مهناز.، و ارشدی، نسرین. (1393). اعتباریابی مقیاس ویژگی‌های شخصیت مرزی در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر شیراز. مجله مطالعات علوم پزشکی، 25(4): 352-338.

سلطانی، زیبا.، علیپور، گیتا.، قاسمی جوبنه، رضا.، و سلیمی، هادی. (1397). اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیکی بر تنظیم هیجان و کیفیت زندگی زنان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی شهرکرد در سال ۱۳۹۴. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 26(3): 55-47.

عباسی، فروغ.، مرادی منش، فردین.، نادری، فرح.، و بختیارپور، سعید. (1399). اثربخشی طرحواره درمانی بر تنظیم شناختی هیجان و کیفیت زندگی در افراد مبتلا به آسم. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 63(2): 2454-2446.

محمدی‌زاده، لادن.، مکوندی، بهنام.، پاشا، رضا.، بختیارپور، سعید.، و حافظی، فریبا. (1397). سنجش اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیکی و طرحواره‌ درمانی بر کاهش میزان رفتار تکانشی ‌در آشفتگی شخصیت مرزی. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 27(106): 53-44.

مهتدی جعفری، سارا.، عشایری، حسن.ف و بنیسی، پریناز. (1398). اثربخشی آموزش فنون طرح‌واره درمانی بر سلامت روان و کیفیت زندگی زنان مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی: پی‌گیری یک‌ماهه. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 25(3): 291-278.

References

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.

Chaijinda, K., Plianbangchang, P., Sripariwuth, E., & Jetiyanon, K. (2019). Quality of life of patients with chronic liver disease as measured by the abbreviated version of the world health organization quality of life scale. Thai Journal of Pharmacy Practice, 3(2), 35-40.

Chakhssi, F., Zoet, J. M., Oostendorp, J. M., Noordzij, M. L., & Sommers-Spijkerman, M. (2021). Effect of psychotherapy for borderline personality disorder on quality of life: a systematic review and meta-analysis. Journal of personality disorders, 35(2), 255-269.

Coyle, T. N., Shaver, J. A., & Linehan, M. M. (2018). On the potential for iatrogenic effects of psychiatric crisis services: The example of dialectical behavior therapy for adult women with borderline personality disorder. Journal of consulting and clinical psychology, 86(2), 116-129.

Crick, N., Murray–Close, D., & Woods, K. (2005). Borderline personality features in childhood: A short-term longitudinal study. Development and psycho pathology, 17(4), 1051-1070.

Dadomo, H., Panzeri, M., Caponcello, D., Carmelita, A., & Grecucci, A. (2018). Schema therapy for emotional dysregulation in personality disorders: a review. Current opinion in psychiatry, 31(1), 43-49.

Fowler, J. C., Madan, A., Allen, J. G., Oldham, J. M., & Frueh, B. C. (2019). Differentiating bipolar disorder from borderline personality disorder: Diagnostic accuracy of the difficulty in emotion regulation scale and personality inventory for DSM-5. Journal of Affective Disorders, 245(1), 856-860.

Hsieh, L. F., Lin, Y. T., Wang, C. P., Liu, Y. F., & Tsai, C. T. (2020). Comparison of the effect of Western-made unloading knee brace with physical therapy in Asian patients with medial compartment knee osteoarthritis—A preliminary report. Journal of the Formosan Medical Association, 119(1), 319-326.

Jones, J., Penner, F., Schramm, A. T., & Sharp, C. (2019). Experiential avoidance in adolescents with borderline personality disorder: comparison with a non-BPD psychiatric group and healthy controls. Cognitive behaviour therapy, 2(5), 1-13.

Khasho, D. A., Van Alphen, S. P. J., Heijnen-Kohl, S. M. J., Ouwens, M. A., Arntz, A., & Videler, A. C. (2019). The effectiveness of individual schema therapy in older adults with borderline personality disorder: Protocol of a multiple-baseline study. Contemporary clinical trials communications, 14(2), 15-31.

Knight, M. J., Lyrtzis, E., & Baune, B. T. (2020). The association of cognitive deficits with mental and physical Quality of Life in Major Depressive Disorder. Comprehensive Psychiatry, 97, 152147.

Luyten, P., Campbell, C., & Fonagy, P. (2020). Borderline personality disorder, complex trauma, and problems with self and identity: A social‐communicative approach. Journal of personality, 88(1), 88-105.

Navarro-Haro, M. V., Botella, C., Guillen, V., Moliner, R., Marco, H., Jorquera, M., & Garcia-Palacios, A. (2018). Dialectical Behavior Therapy in the Treatment of Borderline Personality Disorder and Eating Disorders Comorbidity: A Pilot Study in a Naturalistic Setting. Cognitive Therapy and Research, 2(5), 1-14.

Orme, W., Bowersox, L., Vanwoerden, S., Fonagy, P., & Sharp, C. (2019). The relation between epistemic trust and borderline pathology in an adolescent inpatient sample. Borderline Personality Disorder and Emotion Dysregulation, 6(1), 13-23.

Patton, J. H., Stanford, M. S., & Barratt, E. S. (1995). Factor structure of the Barratt impulsiveness scale. Journal of clinical psychology, 51(6), 768-774.

Peled, O., Bar-Kalifa, E., & Rafaeli, E. (2017). Stability or instability in avoidant personality disorder: Mode fluctuations within schema therapy sessions. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry, 57, 126-134.

Quenneville, A. F., Kalogeropoulou, E., Küng, A. L., Hasler, R., Nicastro, R., Prada, P., & Perroud, N. (2020). Childhood maltreatment, anxiety disorders and outcome in borderline personality disorder. Psychiatry research, 284(2), 1126-1188.

Rahtz, D. R., Sirgy, M. J., Grzeskowiak, S., & Lee, D. J. (2020). Developing Quality-of-Life Pedagogy in Marketing Courses: A Structured Approach. In Teaching Quality of Life in Different Domains (pp. 129-153). Springer, Cham.

Robertson, S., Cooper, C., Hoe, J., Lord, K., Rapaport, P., Marston, L., & Livingston, G. (2020). Comparing proxy rated quality of life of people living with dementia in care homes. Psychological medicine, 50(1), 86-95.

Selby, E. A., & Joiner, T. E. (2013). Cascades of emotion: The emergence of borderline personality disorder from emotional & behavioral dysregulation. Review of General Psychology, 13(3): 219.

Thompson, K. N., Jackson, H., Cavelti, M., Betts, J., McCutcheon, L., Jovev, M., & Chanen, A. M. (2019). Number of borderline personality disorder criteria and depression predict poor functioning and quality of life in outpatient youth. Journal of personality disorders, 5(2), 1-14.

Ustaoğlu, G., Göller Bulut, D., Gümüş, K. Ç., & Ankarali, H. (2019). Evaluation of the effects of different forms of periodontal diseases on quality of life with OHIP‐14 and SF‐36 questionnaires: A cross‐sectional study. International journal of dental hygiene, 17(4), 343-349.

Videler, A. C., Van Alphen, S. P., Van Royen, R. J., Van der Feltz-Cornelis, C. M., Rossi, G., & Arntz, A. (2018). Schema therapy for personality disorders in older adults: a multiple-baseline study. Aging & mental health, 22(6), 738-747.

Ware J. J. E., & Sherbourne, C. D. (1992). The MOS 36-item short-form health survey (SF-36): I. Conceptual framework and item selection. Medical care, 2(5), 473-483.

Wetterborg, D., Dehlbom, P., Långström, N., Andersson, G., Fruzzetti, A. E., & Enebrink, P. (2020). Dialectical behavior therapy for men with borderline personality disorder and antisocial behavior: A clinical trial. Journal of Personality Disorders, 34(1), 22-39.

Winsper, C., Bilgin, A., & Wolke, D. (2020). Associations between infant and toddler regulatory problems, childhood co‐developing internalising and externalising trajectories, and adolescent depression, psychotic and borderline personality disorder symptoms. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 61(2), 182-194.

Zeynel, Z., & Uzer, T. (2020). Adverse childhood experiences lead to trans-generational transmission of early maladaptive schemas. Child abuse & neglect, 99(2), 104-126.